Przed wejściem na most na Czarnym Dunajcu od strony centrum, możemy zapoznać się z historią powstania obiektu, przedstawionej na bogato ilustrowanej tablicy. Dziś, korzystając z niego, raczej nie zastanawiamy się nad wiekiem, konstrukcją, czy wyjątkowością konstrukcji, niemniej jednak warto wiedzieć, że w materiałach dotyczących szlaku kulturowego określony jest on jako “pomnik techniki z czasów wczesnego żelbetu”. Był nie tylko pierwszym tego typu obiektem na Podhalu, ale w dodatku zachował się w prawie niezmienionym stanie do dnia dzisiejszego. 

Historia powstania nowotarskiego “pomnika techniki z czasów wczesnego żelbetu”

Przeprawa przez rzekę Czarny Dunajec w tym miejscu sięga tak naprawdę czasów lokacji miasta. W średniowieczu wiódł tędy trakt handlowy z Krakowa na Spisz, zwany Via Regia. Można przypuszczać, że w ciągu stuleci istniało tu co najmniej kilka drewnianych mostów. Najstarszy, zachowany wizerunek takiego obiektu pochodzi z 1820 roku. 

W roku 1902 Wydział Krajowy systemowo podszedł do sprawy modernizacji przepraw przez rzeki na drogach Galicji i postawił na nowoczesne technologie. W latach 1902–1906 Pierwsze Krajowe Przedsiębiorstwo Robót Żelazobetonowych, spółka założona przez Alfreda Zachariewicza i Józefa Sosnowskiego, wybudowało w Galicji ponad 40 mostów żelbetowych o różnych konstrukcjach, w tym w 1905 roku most w Nowym Targu, który był pierwszym takim obiektem na Podhalu i, co nieczęste, zachował się w prawie niezmienionym stanie do dnia dzisiejszego. 

Na początku XX wieku dzięki subwencji z Wydziału Krajowego firma Zachariewicza i Sosnowskiego, wspomagana przez rodzimych inżynierów, głównie z Politechniki Lwowskiej, w tym przez najwybitniejszego wówczas teoretyka budownictwa mostowego prof. Maksymiliana Thulliego, wdrożyła na wielką skalę technologię żelbetowych konstrukcji.

Most w Nowym Targu jest klasycznym przykładem zastosowania systemu i rozwiązań projektowych opatentowanych przez Béton Armé Hennebique. Wdrożona przez twórców mostu niegdyś nowoczesna technologia wciąż broni się starannością i doskonałością wykonania. Monolityczną konstrukcję zamierzenia podkreśla śmiała i lekka linia łuków żelbetowych przęseł opartych na masywnym, owalnym filarze i betonowych przyczółkach z regularnym rytmem ukośnych belek.

Szlak kulturowy „Śladem zabytków techniki z Podhala do Liptowa” powstał we współpracy trzech partnerów: Gminy Miasto Nowy Targ, Gminy Ludrova oraz Samorządowego Kraju Żylińskiego. Szlak łączy najważniejsze i najciekawsze obiekty techniki z terenu pogranicza polsko-słowackiego. Na jego trasie znajdują się Muzeum Drukarstwa w Nowym Targu z unikatową maszyną typograficzną z 1848 roku, Muzeum Papieru Czerpanego w Ludrovej, ocalona od unicestwienia kolejowa wieża ciśnień w Nowym Targu oraz zrekonstruowana trasa leśnej kolejki wąskotorowej w Czarnym Dunajcu, na której odbywają się przejazdy rekreacyjne. Są tam także cztery obiekty inżynieryjne – kratownicowe mosty kolejowe w Czarnym Dunajcu, Ludźmierzu i Nowym Targu oraz właśnie żelbetowy most na ul. Kościuszki. 

Cały album pt. “Śladami zabytków techniki z Podhala na Liptów” znajduje się TUTAJ.