Włącz dźwięk

Część nakładu już została zakupiona przez burmistrza i starostę, część jest dostępna w księgarni.

Na unikatowy album złożyły się zdjęcia z archiwów: rotmistrza Włodzimierza Budarkiewicza ps. „Podkowa”, Tadeusza Morawy seniora ps. „44” – żołnierza AK oraz działacza organizacji Wolność i Niezawisłość, Eugeniusza Giełczyńskiego ps. „Kosa” oraz Zbigniewa Faix-Dąbrowskiego ps. „Bohun”. Pojedynczych zdjęć ze swoich rodzinnych archiwów użyczyło też kilku nowotarżan. Autorski wstęp ma znamienny tytuł: „Zbieram okruchy minionej historii”.

Zdjęcia dokumentują czas od roku 1940 niemal do współczesności. Wykonane zostały na terenie Podhala, aż po Szczawę – głównie przez partyzantów, ale też inne osoby. Z różnych rodzinnych archiwów pozyskiwał je Tadeusz Morawa senior. Fotografie w rejonie Starych Wierchów i Polanek wykonywał nowotarżanin, partyzant – Jerzy Kosowicz ps. „Juhas”. Autor wielu fotografii to także Eugeniusz Giełczyński rodem z Ochotnicy.

Album przypomina postaci legendarnych dowódców – pierwszoplanowa to dowódca 1 PSP AK, także szef inspektoratu nowosądeckiego, Adam Stabrawa „Borowy”. Obok niego – przyjaciel rotmistrza Witolda Pileckiego, przed wojną żołnierz 26. pułku ułanów w Baranowiczach, jeden z nielicznych Podhalan odznaczonych Krzyżem Virtuti Militari za kampanię wrześniową  – major Włodzimierz Budarkiewicz „Podkowa”. Na karty albumu trafili też dowódcy oddziałów. M.in.: Jan Lipczewski ps. „Andrzej Wierzyca”, Władysław Szczypka ps. „Lech”, Krystian Więckowski ps. „Zawisza”.

Razem z dowódcami publikacja upamiętnia partyzantów z leśnych kryjówek, których losy potoczyły się bohatersko i tragicznie; zaangażowane w ruch oporu kobiety, takie, jak np. Magdalena Dzioboń-Fąfrowicz czy Florentyna Plewa; konspiracyjną służbę zdrowia, walczących nowotarżan czy cichociemnych z ekipy gen. Okulickiego, którzy trafili pod skrzydła 1. PSP AK.

O wartości tego albumu stanowią głównie zdjęcia mało znane, wcześniej nie publikowane, choćby z wiecu Wacława Krzeptowskiego w Ochotnicy, z nowotarskiej siedziby Goralenvolku. W rękach autora znalazła się też np. kopia testamentu goralenfuhrera, darowana przez samego kpt. Tadeusza Studzińskiego ps. „Kurzawa” – bohatera słynnej w całej Europie lat wojennych akcji wysadzenia pięciu mostów – który ze swoim odziałem „Kurniawa” przywędrował z Warszawy, by wykonać wyrok podziemnego państwa na Wacławie Krzeptowskim.  

Poczesne miejsce w tym albumie zajmują nowotarżanie. I nie bez przyczyny zaczyna się on od grupy Emila Pyzowskiego.

A ponieważ weszliśmy w obchody setnej rocznicy urodzin św. Jana Pawła II – album zawarł także archiwalia i ciekawostki związane z Jego postacią.  

Autorem słowa wstępnego do albumu jest uznany historyk, prof. Grzegorz Mazur z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Tych 100 unikatowych zdjęć, wcześniej nie publikowanych, Tadeusz Morawa chciałby widzieć jako zaczyn większej dokumentalnej pracy i zachętę dla innych posiadaczy archiwalnych zdjęć z lat wojny i czasów powojennych, by przekazali do publikacji swoje zbiory.      

(asz)