Data wystawy też była szczególna, bo wernisaż przypadł na dzień urodzin Marianny – 1. września. Można powiedzieć, że ekspozycja złożona z prac pozostających w rodzinnych zbiorach i w kolekcjach prywatnych osób stała się pośmiertnym hołdem dla malarskiego małżeństwa, które wybrało Nowy Targ na miejsce swojego życia i tworzenia.

Te dwie silne, magnetyczne osobowości wywarły niekwestionowanie duży wpływ tak na młodych adeptów sztuki – kolejne pokolenie miejscowych artystów, jak i na powstanie w stolicy Podhala profesjonalnej galerii, choć nie pochodzili z Nowego Targu. Zmarła w 2015 roku Marianna Kuskowska urodziła się w Bliżycach koło Częstochowy, a jej zmarły dwadzieścia lat wcześniej mąż to nowosądeczanin. Połączyły ich studia w krakowskiej Akademii. Od roku 1966 swoje losy związali z Nowym Targiem za sprawą obuwniczego kombinatu, gdzie Marianna rozpoczęła zawodową pracę jako projektant obuwia, a jej mąż – jako nauczyciel rysunku w przyzakładowym Technikum Skórzanym, potem w Liceum Ogólnokształcącym. Pracownia Stanisława Kuskowskiego – mistrza laserunku i światła, zwanego też „czarnym malarzem” przez zagadkową mroczność obrazów – całe lata była swego rodzaju kameralnym salonem miasta, który przyciągał najrozmaitszych gości, a towarzyskie pogwarki przeradzały się w wykłady o sztuce, warsztatowe wtajemniczenia, zachwyty nad jakimś arcydziełem, dyskusje o literaturze.

26. urodziny „Jatek” w naturalny stały się okazją do przywołania ich barwnych, kreatywnych, wyrastających ponad konwencje, obrosłych anegdotami i wspomnieniami postaci, ale też do upomnienia się o kolejna galerię, z ekspozycją stałą, która dałaby możliwość obcowania z dziełami najwybitniejszych, nie żyjących już nowotarskich artystów, jak Teresa Zydroń, Kuskowscy, Elżbieta Nałęcz-Kęszycka, Piotr Chodorowicz.

Uczynił to Kamil Kuskowski, teraz już profesor oraz dziekan Wydziału Malarstwa i Nowych Mediów Akademii Sztuki w Szczecinie. A zamysł jest tym realniejszy, że miasto ma w swoim posiadaniu kolekcję ok. 20 obrazów „czarnego malarza” o złotym sercu, przyjaciela takich artystycznych ikon jak Tadeusz Brzozowski czy Jerzy Duda-Gracz.

Tej niezwykłej wystawie towarzyszy z całym pietyzmem wydany album. Wypełniły go reprodukcje dzieł, zdjęcia z rodzinnego archiwum oraz cenne teksty. Stworzyli je zaprzyjaźniony z obojgiem Leszek Pustówka – też artysta – i coraz większą ilością publikacji związana z Galerią „Jatki” prof. Ludmiła Figiel, wrażliwa i wnikliwa interpretatorka dzieł, autorka o wielkiej erudycji, która tym razem zadała sobie trud wciągnięcia do wspomnieniowych rozmów sporej liczby przyjaciół obojga artystów. Powstała rzecz łącząca biografie, wspomnienia, natchnione, poetyckie interpretacje; refleksje o fenomenach sztuki, przy tym pokazująca funkcjonowanie artystów w lokalnej społeczności.

O dziełach malarskiej pary z tego i nie z tego świata, Ludmiła Figiel mówiła podczas wernisażu jako o lustrach i oknach. Lustrach odbijających jakiś aspekt natury, osobowości, duszy patrzącego, a oknach – otwartych (jak w przypadku Stanisława Kuskowskiego) na emocjonalny „pejzaż wewnętrzny” czy (jak w przypadku Marianny) na kosmos podświadomości i krainę snu. Wernisaż umilony mini koncertem Justyny Pustówki z akompaniamentem Tomasza Basiuka (piano) był oczywiście tłumny jak zawsze w urodziny Galerii.

Wystawa będzie do oglądania we wrześniu i w październiku. A z nabyciem unikatowego katalogu trzeba się spieszyć ze względu na niewielką ilość egzemplarzy.

/asz