MCK w Nowym Targu (al. Tysiąclecia 37) zaprasza do sali widowiskowej na godz. 12.00. UWAGA: Ilość miejsc ograniczona – bilet 20 zł. Zapisy dla grup szkolnych i osób indywidualnych: [email protected].

Znakomitym wykonawcom towarzyszyć będzie Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Krakowskiej.

Musica Ars Amanda

Musica Ars Amanda (łac. Pokochaj sztukę muzyczną, albo Muzyka – Sztuka którą warto pokochać) to zainicjowany w 1982 roku cykl koncertów symfonicznych skierowanych do młodzieży szkolnej i licealnej, będący mozaiką stylów i form muzycznych, podczas których publiczność ma okazję poznać zarówno słynnych polskich dyrygentów, solistów i utalentowanych rówieśników. Koncerty te poprzedzane są prelekcją, a rozdawane gratisowo ilustrowane foldery zawierają repertuar, szczegółowe omówienie programu oraz informacje o wykonawcach.

Podtytuł „dla młodzieży – ale nie tylko!” wynika z faktu obecności coraz liczniejszych grup osób dorosłych, które w towarzyszących koncertom prelekcjach i specjalnych wydawnictwach widzą możliwość uzupełniania swej dotychczasowej wiedzy muzycznej.

W sezonie artystycznym 2022/2023 koncerty z cyklu Musica Ars Amanda przenoszą słuchaczy w różne miejsca na świecie, prezentując kulturę, tradycję oraz ciekawostki z różnych stron Europy.

Serdecznie zapraszamy na Muzyczne Podróże po Europie!

Wykonawcy:

MUZYCZNE PODRÓŻE PO EUROPIE

Ciao Italia!

Orkiestra Filharmonii Krakowskiej

Paweł Wajrak – koncertmistrz, kier. Muzyczne

Beata Kraska-Kosiara – sopran

Karolina Pawula-Szponder – sopran

Paulina Zgliniecka-Hojda – słowo o muzyce

Repertuar:

Marcello di Capua – Uwertura i Marsz z opery La forza del merito

oraz neapolitańskie arie XVIII wieku (ze zbiorów muzycznych Biblioteki Muzeum-Zamku w Łańcucie):

– Lorenzo Baini – Se l’affamo, il duol ch’iosento

– Francesco Bianchi – Resta in pace o mio tesoro

– Domenico Cimarosa – Procuri farsi amabile

– Domenico Cimarosa – Il meglio mio sarattere

– Giuseppe Giordani – Caro mio bene ascolta

– Bernardo Mengozzi – Donne, chi vuol vedere

– Giovanni Paisiello – Se pietoso amor mi sei

– Giovanni Paisiello – Si vuol saper chi sono

– Niccolo Piccini – Dovè s’afretti per me la morte

Tegoroczny cykl koncertów Musica Ars Amanda ma charakter geograficzno – turystyczny. Za pośrednictwem dźwięków przenosimy się do różnych krajów europejskich i poznajemy dzieła kompozytorów pochodzących z tamtych stron. Kwietniowy koncert poprowadzi nas wprost do Włoch. Słoneczną Italię reprezentować będą dźwięki opery, najbardziej tożsamym gatunkiem włoskiej sztuki muzycznej.

Usłyszymy fragmenty dzieł operowych, które powstały w XVIII stuleciu, na przełomie czasów późnego baroku i klasycyzmu. Wspomniana epoka baroku rozpoczęła się właśnie od powstania gatunku opery – był to „wynalazek” o ogromnym znaczeniu, zmienił on bowiem upodobania słuchaczy i przesunął główny punkt ciężkości rozwoju muzyki na utwory sceniczne.

Początki zarówno epoki barokowej, jak i opery przypadają na rok 1600. Poprzednia epoka – renesans – zakończyła się bardzo skomplikowaną, wielogłosową polifonią chóralną. Pragnienie uproszczenia muzyki wręcz „wisiało w powietrzu”. Dokonali tego mistrzowie z Florencji na przełomie XVI i XVII stulecia, chcąc przywrócić do życia starożytną tragedię grecką. Twórcy ci, związani ze sobą pod nazwą grupy „Camerata fiorentina” („Kamerata florencka”) komponowali pierwsze nowożytne utwory stanowiące ścisłe połączenie teatru i muzyki.

Opera to rozbudowana forma wokalno-instrumentalna, skonstruowana z kilku aktów, które z kolei składają się z tzw. numerów – czyli arii (solowych pieśni), recytatywów (melorytmicznego opowiadania) oraz instrumentalnych ritornelli (łączników). Pod koniec XVII wieku pojawiło się jeszcze arioso – forma pośrednia pomiędzy arią i recytatywem. O ile arie ukazywały emocje i przeżycia danej postaci w konkretnej chwili, o tyle recytatywy służyły „popychaniu” akcji do przodu (najczęściej relacjonując wydarzenia). Nierozłącznym elementem opery była instrumentalna uwertura otwierająca spektakl oraz tzw. basso continuo – stały akompaniament realizowany najczęściej przez klawesyn, nierzadko z towarzyszeniem niskobrzmiących instrumentów strunowych, takich jak np wiolonczela, violone, kontrabas (smyczkowe), albo chittarone lub teorba (szarpane).

Przez około 150 lat trwania baroku opera zmieniała się i ewoluowała. Partie wokalne nabierały coraz bardziej popisowego i wirtuozowskiego charakteru, co czasem prowadziło do wynaturzeń. Niekiedy soliści samowolnie ozdabiali swoje arie, a nawet zastępowali oryginalne fragmenty dzieła innymi, bardziej „widowiskowymi”. Treść utworów gubiła się w melodycznych splotach wokalnych popisów – choć szczerze mówiąc, publiczność operowa przychodziła posłuchać gwiazd, a nie śledzić zawiłości nierzadko zagmatwanego libretta. Stopniowo wzrastało także znaczenie instrumentalnego akompaniamentu. Aby poprawić te odchylenia od pierwowzoru, w latach sześćdziesiątych XVIII wieku niemiecki kompozytor Christoph Willibald Gluck zainicjował jedną z najważniejszych w historii reform gatunku opery. Kolejne, rewolucyjne wręcz zmiany wprowadził w połowie XIX wieku Ryszard Wagner, ale to już zgoła inna historia.

Słynne śpiewaczki i śpiewacy byli idolami zupełnie tak samo, jak dzisiejsze gwiazdy muzyki popularnej, pobierając astronomiczne honoraria, które niekiedy rujnowały budżety impresariów (organizatorów spektaklu). Szczególnie sławni byli kastraci obdarzeni wyjątkową skalą głosu, dzięki której mogli odgrywać nietypowe role, zarówno męskie, jak i damskie czy dziecięce. Popularność gwiazd operowych (na rzecz wirtuozów instrumentów) zmalała dopiero w XIX wieku.

W operach epok baroku i klasycyzmu dominowała tematyka mitologiczna i historyczna. Na scenie pojawiali się zarówno greccy bogowie i herosi, jak i wielcy wodzowie czy postaci znane z historii. Przeżywali oni rozmaite emocje jednocześnie borykając się z problemami, które nie były obce XVII i XVIII-wiecznym słuchaczom. W schyłkowym etapie epoki klasycyzmu w narracji operowej zaczęły pojawiać się postaci „zwyczajnych” ludzi – np. w Weselu Figara Wolfganga Amadeusa Mozarta znajdziemy cyrulika (fryzjera) i jego żonę – służącą. Należy wspomnieć, iż włoskie opery wystawiano zawsze w języku oryginału, toteż poza Italią publiczność z reguły nie rozumiała, o czym śpiewają bohaterowie dramatu. Często zdarzało się, że podczas spektaklu panował chaos i harmider, słuchacze swobodnie rozmawiali nie zwracając uwagi na śpiewaków, zaś w niektórych teatrach sprzedawano nawet przekąski i napoje. Widownia uspokajała się dopiero kiedy na scenie pojawiała się oczekiwana słynna gwiazda. W naszych czasach trudno sobie wyobrazić podobne sytuacje – obyczaje publiczności zmieniły się ogromnie.

Koncert „Ciao Italia!” przedstawi kompilację ariett (arii funkcjonujących jako samodzielna miniatura wokalna) oraz utworów instrumentalnych włoskich kompozytorów związanych ze szkołą neapolitańską w II połowie XVIII wieku. Usłyszymy utwory wokalne takich twórców, jak, Bernardo Mengozzi, Giovanni Paisiello, Domenico Cimarosa, Giuseppe Giordani, Lorenzo Baini, Niccolo Piccini i Francesco Bianchi. Wszystkie prezentowane dziś arietty powstały na bazie arii pochodzących z oper tych twórców, które swoje premiery miały w latach 1788 – 1791. Poprzedzi je Uwertura z opery La forza di merito („moc zasługi”), skomponowanej w 1807 r. przez Marcella di Capuę. Pomiędzy ariettami zabrzmią natomiast utwory instrumentalne tego samego twórcy (Allegro giocoso, Mazurka, Duet, Marsz oraz Polonez), które wplótł on w swoje dzieła sceniczne.

Warto na koniec poświęcić kilka zdań Marcello di Capui. Żył on w latach 1740–1819, był kompozytorem i librecistą, zaś od lat 90-tych XVIII wieku osiadł na terenach Polski – w Łańcucie, magnackiej posiadłości zamkowej księżnej Izabelli z Czartoryskich Lubomirskiej. Pełnił tam funkcje kapelmistrza prowadzącego orkiestrę dworską, który miał za zadanie komponować utwory okazjonalne, kształcić muzycznie członków rodziny Lubomirskich, a także rozbudowywać zbiory muzyczne biblioteki zamkowej. Na przełomie XVIII i XIX wieku cieszył się dość dużym uznaniem, dzisiaj jednak jego nazwisko jest zupełnie nieznane. Na szczęście dzięki prof. Mirosławowi Płoskiemu i jego aktywnej działalności promocyjnej, postać Marcella di Capui została wydobyta z mroku niepamięci. Duża część kompozycji tego twórcy zachowała się wraz ze sprowadzonymi przezeń dziełami twórców neapolitańskich w bibliotece Muzeum Zamku w Łańcucie, dzięki czemu możemy je Państwu zaprezentować.

Maciej Jabłoński

Beata KRASKA-KOSIARA – sopran, absolwentka Akademii Muzycznej im. K. Pendereckiego w Krakowie w klasie śpiewu Marka Rzepki oraz Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy w klasie śpiewu Magdaleny Krzyńskiej. Ponadto, ukończyła wydział Pedagogiczno – Artystyczny w Instytucie Muzyki Uniwersytetu Rzeszowskiego. Swe umiejętności doskonaliła na: Mistrzowskich Kursach wokalnych prowadzonych przez Mariusza Kwietnia, Helenę Łazarską, Ewę Podleś, Ewę Iżykowską, Stefanię Toczyską, Carlosa Cebro; a także na warsztatach aktorskich z Waldemarem Obłozą, Ivo Bochwat i warsztatach lektorskich z Maciejem Jabłońskim.

Solistka Teatru Muzycznego „Arte Creatura, Teatru Muzycznego „Olimpia” w Rzeszowie (2018 – 2022) oraz Polskiego Teatru Muzycznego „Scena Retro” w Warszawie. Współpracuje z Polską Orkiestrą Muzyki Filmowej, zespołem Cracow Singers, Chórem Polskiego Radia oraz Kwartetem Fortepianowym „Team for voices”. Od sezonu artystycznego 2021/2022 artystka Filharmonii Krakowskiej. Jako solistka występowała m. in.. w Filharmonii Pomorskiej, Filharmonii Podkarpackiej, Filharmonii w Lublinie, Filharmonii Sudeckiej w Wałbrzychu, Filharmonii Dolnośląskiej w Jeleniej Górze, Operze Nova, Operze Krakowskiej, w Zamku Królewskim w Warszawie, Mazowieckim Teatrze Muzycznym im. J. Kiepury, w Piwnicy pod Baranami

Jej autorskie koncerty, które zostały zaprezentowane na różnych scenach w Polsce to: Muzyczny kalejdoskop, Muzyką poprzez czas i pamięć, Na urodzinach u Pana Moniuszki, Noce w ogrodach Hiszpanii. Oprócz tego kreowała partie solowe w operach i operetkach jako: Atalanta w Xerxesie, Marta w Strasznym dworze, II wiedźma w Dydonie i Eneaszu, Łarina w Eugeniuszu Onieginie, Liza w Zaręczynach przy latarniach, Hrabina w Wiedeńskiej krwi. Ponadto występowała w spektaklach muzycznych: Bodo Café, Kino Paradiso, Włoskie namiętności, Papa się żeni, a także w projekcie symfonicznym Magia kina: polskie piosenki czarno-białego ekranu. 

Fot. S. Fiedorek

Karolina PAWULA-SZPONDER – sopran liryczno-koloraturowy, absolwentka Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach w klasie śpiewu Agaty Kobierskiej oraz Szkoły Muzycznej II stopnia w Tarnowie w klasie śpiewu solowego dr Alicji Płonki. Ponadto ukończyła wydział Zarządzania na kierunku Turystyka i Rekreacja na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie. Uczestniczyła w wokalnych kursach mistrzowskich prowadzonych przez m. in. Mariusza Kwietnia, Iwonę Sochę czy Macieja Bartczaka.

Laureatka III Międzynarodowego Konkursu Solowej Wokalistyki Sakralnej ARS ET GLORIA 2019, V Ogólnopolskiego Konkursu Wokalnego im. Krystyny Jamroz Kielce-Busko Zdrój, XXI Międzynarodowego Konkursu Iuventus Canti na Słowacji, a także Międzynarodowego Konkursu Wokalnego Imka Music Competition Bośnia i Hercegowina.

W latach 2011–2014 była solistką Tarnowskiej Orkiestry Kameralnej „Divina in Misericordia” Współpracuje z Chórem Polskiego Radia w Krakowie, z którym wykonywała partie zespołowe i solowe. Od 2020 roku jest artystką Filharmonii Krakowskiej.

Kreowała partie solowe w operach, operetkach i musicalach jako: Zofia w Halce, Hanna w Strasznym dworze, Zuzia w Verbum nobile, Zosia w Flisie, Adina w Napoju miłosnym, Zuzanna w Weselu Figara, Adela w Zemście nietoperza, Anna Maria w Zaręczynach przy latarniach, a także Hodel w Skrzypku na dachu. Fot. M. Szponder

Paweł WAJRAK – koncertmistrz Orkiestry Filharmonii im. Karola Szymanowskiego w Krakowie oraz koncertmistrz i kierownik artystyczny Tarnowskiej Orkiestry Kameralnej. Współtworzy kwintet smyczkowy Piazzoforte Ensemble, a także zespół New Tango Bridge.

Stypendysta Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Laureat nagrody Fryderyk w 2006 roku za płytę zrealizowaną wraz z Kevinem Kennerem i Piazzoforte Ensemble. Zarejestrował wybrane koncerty A. Vivaldiego z cyklu La Stravaganza na płycie Bach & Vivaldi, wydanej z okazji 20-lecia Tarnowskiej Orkiestry Kameralnej. W 2015 roku dokonał pierwszego w historii nagrania Koncertu skrzypcowego A-dur op. 8 A.F. Duranowskiego.

Koncertuje jako solista i kameralista, współpracował z Teatrem im. J. Słowackiego w Krakowie, występuje na festiwalach w kraju i za granicą, pozostając w stałej współpracy m.in. z Kevinem Kennerem, Waldemarem Malickim, Michałem Nagym, Klaudiuszem Baranem, Piotrem Wajrakiem.

Urodził się w Lublinie. Ukończył z wyróżnieniem studia w Akademii Muzycznej w Krakowie w klasie Romana Reinera. Brał udział w wielu kursach mistrzowskich i kameralnych pod kierunkiem m.in. Mariny Jaszwili i Wiesława Kwaśnego. W latach 1997–2001 był koncertmistrzem orkiestry Sinfonia Amabile. Współpracował z zespołami Sinfonietta Cracovia, Sinfonia Varsovia oraz z Orkiestrą Akademii Beethovenowskiej.  

Fot. K. Kalinowski