“Ochrona układu urbanistycznego miasta Nowy Targ leży w interesie społecznym ze względu na jego wartość historyczną oraz kulturową”

Układ urbanistyczny centrum Nowego Targu jest średniowiecznym zabytkiem i jako taki, powinien być chroniony – wynika z wydanej 11 maja 2020 roku decyzji Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. O wartości centrum miasta stanowi przede wszystkim fakt, że zasadniczo średniowieczna siatka ulic i układ przestrzenny zabudowy zachowały się w niezmienionej formie do czasów obecnych. Teren proponowany do ujęcia w rejestrze zabytków obejmuje nie tylko rynek, ale także spory obszar wokół niego, tj. zabudowę przy ulicach: Szkolnej, Kolejowej (do ul. Sokoła), Kazimierza Wielkiego i Szaflarskiej (do ul. Długiej), Harcerskiej, Sobieskiego, św. Katarzyny (wraz z terenem parafii) i ul. Kościuszki (do skrzyżowania z ul. Kościelną i Krasińskiego). Granice całego zabytkowego terenu zamykają się w kwadracie wyznaczonym ulicami: Długą, Sokoła, Kościelną, Krasińskiego i Jana Kazimierza (patrz: mapa poniżej).

Wśród najważniejszych cech układu urbanistycznego Nowego Targu wymienia się: zachowany oryginalny plac rynkowy, boki zabudowy wokół rynku oraz pierwotny układ komunikacyjny miasta w ramach struktury z okresu lokacji, jak również czytelność tzw. modelu 9-polowego, na bazie którego rozmieszczono miasto. Skupiając się na specjalistycznej charakterystyce zabytkowego centrum – układ komunikacyjny został tam rozmierzony w oparciu o miarę tzw. dużego sznura krakowskiego (45 m), który dzielił się na 10 prętów oraz 75 łokci. 

-Niniejsze postępowanie ma na celu ochronę średniowiecznego układu urbanistycznego miasta Nowy Targ, zachowanie i rewitalizację budynków i obiektów o walorach historycznych, kulturowych i architektonicznych oraz podniesienie walorów przestrzeni publicznej dla mieszkańców i turystów – stwierdza dr hab. Monika Bogdanowska, Małopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Krakowie w uzasadnieniu decyzji – Układ urbanistyczny Nowego Targu bez wątpienia winien być chroniony poprzez wpis do rejestru zabytków. Przedmiotowy układ został rozmierzony jako zdefiniowany ortogonalny, w oparciu o model 9-polowy przez średniowiecznych mierniczych. W związku z tym stanowi świadectwo minionej epoki, w tym przypadku okresu średniowiecza i ówczesnych kierunków rozwojowych w zakresie historii urbanistyki. Ochrona oraz w konsekwencji zachowanie układu urbanistycznego miasta Nowy Targ leży w interesie społecznym ze względu na jego wartość historyczną oraz kulturową. Obszar wskazany do ochrony poprzez wpis do rejestru zabytków pokrywa się z lokacyjną strukturą urbanistyczną. Został on poszerzony o teren kościoła parafialnego. 

rys. Czarna linia wyznacza granice terenu proponowanego do ujęcia w rejestrze zabytków

“Decyzja została podjęta w czasie stanu epidemii. Nie zostaliśmy zawiadomieni”

Od decyzji – wydanej w czasie epidemii, bez powiadomienia Urzędu Miasta – planuje odwołać  się burmistrz. Chce zyskać czas na szczegółowe zapoznanie się z materiałem i ustosunkowanie się do decyzji oraz skutków, jakie może ona przynieść.

-Myślę, że będziemy w terminie ustawowym odwoływać się od tej decyzji, zarzucając przede wszystkim to, że decyzja o wpisaniu centrum Nowego Targu do rejestru zabytków, została podjęta i wydana w czasie stanu epidemii. Nie zostaliśmy zawiadomieni, jako najbardziej zainteresowany podmiot poprzez doręczenie pisma. Choćby grzecznościowo wypadałoby, żeby takie zawiadomienie zostało do urzędu przesłane, a nie tylko wywieszone na tablicach ogłoszeń w delegaturze konserwatora zabytków w Nowym Targu i Krakowie i na BIP-ie w sytuacji, kiedy nikt nigdzie nie chodzi, urzędy są zamknięte. Powiedzmy sobie wprost – ten BIP Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie nie jest odwiedzany każdego dnia, nie śledzimy na bieżąco, co tam się dzieje. Z tego tytułu chociażby chcemy się odwołać, żeby zyskać czas na zapoznanie się z materiałem i odpowiednio ustosunkować się do tej decyzji i do skutków, jakie ona może przynieść, chociażby w takim postępowaniu o pozwolenie na budowę sieci ciepłowniczej, czy na rozbudowę budynków, które znajdują się w centrum, także budynków miejskich – mówi burmistrz Nowego Targu Grzegorz Watycha. 

“Termoizolacja tylko w uzasadnionych przypadkach”

W uzasadnieniu decyzji czytamy, z czym dokładnie będzie wiązał się fakt ochrony konserwatorskiej średniowiecznego układu urbanistycznego Nowego Targu w granicach wskazanych na dołączonej mapie.  Ma on mianowicie polegać na: ochronie właściwego rozplanowania zabudowy, stosunku zabudowy do zieleni towarzyszącej, brył i gabarytów oraz funkcji i dekoracji architektonicznych budynków z wyeksponowaniem ich charakterystycznych walorów stylowych i detalu architektonicznego. Do decyzji dołączone jest też dwustronicowe pouczenie o skutkach wpisu do rejestru zabytków, z przytoczonymi paragrafami odpowiedniej ustawy. To właśnie one budzą niepokój niektórych mieszkańców centrum miasta.

-Ochronie podlegają przede wszystkim elewacje frontowe, ich kompozycja, detal architektoniczny, kolorystyka, stolarka okienna i drzwiowa. Ze względu na ochronę dekoracji architektonicznej termoizolacja w formie docieplenia styropianem dopuszczalna jest tylko w uzasadnionych przypadkach. Dopuszcza się wymianę stolarki okiennej i balkonowej pod warunkiem odtworzenia w drewnie wymiarów, podziałów, profili, proporcji. W wypadku witryn sklepowych i bram należy dążyć do sukcesywnej wymiany współczesnej, bezstylowej stolarki i wprowadzania w je miejsce stolarki nawiązującej do charakteru poszczególnych budynków. Ograniczeniu będzie podlegało umieszczanie na budynkach reklam wielkoformatowych, nośników reklamowych i informacyjnych, czy neonów. Ograniczeniom konserwatorskim nie podlegają prace związane z remontami i adaptacją lokali mieszkalnych. Ewentualna nowa zabudowa, winna być traktowana wyjątkowo, z rygorystycznym poszanowaniem terenów zielonych. Adaptacja strychów oraz nadbudowa jest możliwa w ograniczonym zakresie, z uwzględnieniem historycznych gabarytów zabudowy pierzei ulicznych oraz ochrony widokowej charakterystycznych wnętrz urbanistycznych oraz panoramy zespołów zabytkowych – pisze Małopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Krakowie w uzasadnieniu decyzji.

“Uzasadnienie tej decyzji wprawiło mnie w osłupienie” 

W sprawie wydanej decyzji interweniują też czytelnicy. Do chwili obecnej na adres redakcji wpłynęły dwa maile w tej sprawie (pisownia oryginalna). 

-Uzasadnienie tej decyzji wprawiło mnie w osłupienie: termoizolacja steropianem tylko w uzasadnionych przypadkach, stolarka okienna i drzwiowa tylko drewniana, nowa zabudowa z poszanowaniem terenów zielonych- ja się pytam w którym miejscu?-ogród różańcowy za św. Katarzyny? Drogi, chodników nikt nie zlikwiduje – skoro przez 100 lat nikt tego nie zabudował, jest tyle przepisów “ochraniających” nas, trzeba jeszcze jeden przepis? Bo mi zawiadomienia do domu Dziuban nie przysłał. Proszę Was o interferencję w tej sprawie – pisze do nas mieszkanka, podpisana jako “Oburzona”.

“Archeolog do remontu piwnicy”

Ze względu na urlop, nie udało nam się dziś skontaktować z Pawłem Dziubanem – kierownikiem nowotarskiej delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków.

/os