Włącz dźwięk

Pozwolenie na przebudowę Starego Szpitala starostwo wydało Podhalańskiej Wyższej Uczelni Zawodowej przed trzema laty, a dotyczyło ono bryły w mniej więcej dzisiejszym kształcie. Pierwotna bowiem, ta z 1914 roku, była o dwie kondygnacje niższa. Nowotarska lecznica została nadbudowana już po wojnie.

 – Ten projekt nie doczekał się realizacji ze względu na postępującą destrukcję fundamentów – mówi o historii pozwolenia na przebudowę i rozbudowę Bartłomiej Garbacz, sekretarz powiatu nowotarskiego. – Ich stan był przyczyną zmiany koncepcji. W 2021 roku została wykonana ekspertyza konstrukcyjna głównego budynku Starego Szpitala.  Jej wnioski wskazywały, że elementy konstrukcyjne posadowienia są tak mocno zużyte i mają tak małą nośność, że tej funkcji dydaktycznej nie będzie można zrealizować lub będzie to wymagało bardzo kosztownego wzmocnienia fundamentów.

Elewacja południowa – stan wcześniejszy

Dylemat, co zrobić w tej sytuacji, wymusił rozmowy inwestora z konserwatorem zabytków. Rewitalizacja musi bowiem zarówno spełnić potrzeby Uczelni, jak i zachować historyczne walory obiektu. Ochroną konserwatorską objęte są elewacje południowa, wschodnia i zachodnia Starego Szpitala, co oznacza konieczność ich zachowania lub odtworzenia. A zachowanie wszystkich dzisiejszych kondygnacji – łącznie z nadbudowanymi – pociągałoby wielkie nakłady na wzmocnienie fundamentów. Pozostawało więc szukać takiej formy odtworzenia historycznej bryły i takiej nowej funkcji użytkowej, by fundamenty mogły ją utrzymać. Punktem zwrotnym była zmiana w programie funkcjonalno-użytkowym zabytkowego obiektu.

 – W miejsce funkcji edukacyjnej – bo wcześniej przewidziane tam były sale dydaktyczne i sale zajęciowe dla studentów – inwestor zdecydował się wprowadzić funkcję administracyjną – mówi Bartłomiej Garbacz. – Inaczej mówiąc – zostaną tam przeniesione władze Uczelni oraz wszystkie obsługujące ją wydziały. To pozwoliło spełnić drugi postulat konserwatora zabytków, czyli zachować układ ścian w tym obiekcie.

Wcześniejsze założenie wymagało bowiem pewnych wyburzeń ścian nośnych. Zmiana programu użytkowego niesie już tylko konieczność wyburzenia niektórych ścian działowych. Ściany nośne zostaną natomiast zachowane w pierwotnym układzie.

 – Skutkiem wypracowanych zmian było też obniżenie budynku o dwie kondygnacje, zgodnie z historycznymi zdjęciami oraz przyjecie innego sposobu przeniesienia obciążeń na grunt, w postaci zasypania piwnic, który były w bardzo złym stanie technicznym – informuje sekretarz powiatu.   

Takie zmiany zapewniały już stateczność historycznej budowli. W wypracowywaniu tych rozwiązań uczestniczyły wszystkie strony, czyli przedstawiciele Uczelni, konserwator zabytków i starostwo jako organ administracji architektoniczno-budowlanej. Kilka spotkań i wnikliwych dyskusji doprowadziło do przywrócenia tej bryły Szpitala, którą znany z archiwalnych zdjęć i widokówek. Nie zachowała się bowiem żadna inna dokumentacja.

Rozbudowana zostanie natomiast elewacja północna, już nie objęta ochroną konserwatorską – oczywiście przy zachowaniu charakterystycznych cech całego obiektu.

(asz)

zdjęcia lotnicze: Paweł Kos