Niedzielna data nie została wybrana przypadkowo. 3. czerwca przed stu laty to dzień, w którym państwa Ententy ogłosiły wspólną deklarację o powołaniu niepodległego, zjednoczonego państwa polskiego. Miejsce ulokowania historycznej pamiątki też nie jest przypadkowe. Zrekonstruowany w 1991 roku (po rozplantowaniu w 1972 roku, decyzją ówczesnych władz) Kopiec to wszak „święte miejsce”, gdzie zgromadzona jest ziemia z pól bitewnych na terenie trzech zaborów i z Fortu Pułaskiego w amerykańskim Savannah. Kopiec kryje też szczątki pierwotnych aktów erekcyjnych. Nie było ponadto w mieście żadnego obelisku, pomnika, tablicy, miejsca pamięci Armii Krajowej.

Teraz tablica umieszczona na głazie, zwieńczona wykutym w kamieniu wizerunkiem orła w koronie, oddaje chwałę powstańcom, żołnierzom, konspiracji, księżom kapelanom wojska polskiego, więźniom politycznym, ofiarom stanu wojennego, działaczom „Solidarności”, ofiarom Katynia i Smoleńska. Pod tą listą bohaterów narodowych widnieją podpisy burmistrza Grzegorza Watychy i Rodzin AK, Tadeusza Morawy, Marka Zapały, Macieja Downar Zapolskiego i Kazimierza Wolskiego, którego zakład kamieniarski tablicę na starym postumencie wykonał, bez grosza dotacji z Urzędu Miasta i ze Starostwa.

Uroczystości przy niej rozpoczęły się po Mszy św. w kościele św. Katarzyny, gdzie odczytany został okolicznościowy list z błogosławieństwem ks. Józefa Guzdka – biskupa polowego Wojska Polskiego. Z kościoła pod Kopiec maszerowały poczty sztandarowe: przybyłej na odsłonięcie i poświęcenie delegacji Związku Piłsudczyków Rzeczypospolitej, z Gdyni i innych oddziałów, ze sztandarem Zarządu Krajowego; „Solidarności”, Nadleśnictwa Nowy Targ, Szkoły Podstawowej nr 4 na Niwie i 21. Brygady Strzelców Podhalańskich z Rzeszowa. Na tę okazję wyjęty został z ukrycia sztandar nowotarskiego Oddziału Światowego Związku Żołnierzy AK. Burmistrz Grzegorz Watycha uczestniczył razem z rodziną i dwójką zastępców, władze starościńskie reprezentował przewodniczący Rady Powiatu, Jan Krzak. Pocztom i delegacjom towarzyszyli przedstawiciele rodzin żołnierzy Armii Krajowej z Podhala. Defiladę prowadził por. Franciszek Sołtys, a delegacja Piłsudczyków w płowo-niebieskich mundurach, z szablami u boków, robiła duże wrażenie na przechodniach.

Pod Kopcem przemawiali inicjatorzy stworzenia tego miejsca pamięci: Maciej Downar Zapolski jako mistrz ceremonii, przypominając o znaczeniu czerwcowej daty; Tadeusz Morawa junior, sięgając do początków nowotarskiej niepodległości, wskazując też na historię i rangę miejsca oraz burmistrz Grzegorz Watycha, który dziękował inicjatorom upamiętnienia bohaterów walk niepodległościowych i podkreślał doniosłość narodowej zgody.

-Obelisk ten będzie przypominał kolejnym pokoleniom młodych nowotarżan, Polaków, którzy będą tędy przechodzić, czy przejeżdżać, o tym, że naszą największą wartością jest ojczyzna i że tylu naszych przodków za wolność ojczyzny oddało najwyższą cenę – mówił burmistrz Grzegorz Watycha – Dzisiaj ojczyzna również oczekuje od nas troski, tego, że będziemy starali się unieść nad wzajemne animozje i będziemy potrafili budować jedność narodu i przez to wzmacniać siłę naszej ojczyzny. Liczę, że dzisiejsza uroczystość i cały rok jubileuszu 100. Rocznicy Odzyskania Niepodległości pozwoli pokonać te wzajemne uprzedzenia, bo one wszystkie osłabiają siłę naszego państwa. Nawet kiedy ojczyzna nie wymaga od nas stanięcia z orężem do walki, nie oznacza to, że nie jest narażona na niebezpieczeństwa. Dzisiaj tym orężem jest informacja, a raczej dezinformacja i tysiące ludzi angażowanych przez obce mocarstwa, by siać zamęt informacyjny, wpływając na bieg historii, wyniki wyborów demokratycznych. Dlatego musimy być czujni, musimy stanowić jedność pod biało-czerwonym sztandarem i starać się zagasić podziały, które są w naszym społeczeństwie podsycane. Tak, by nie powtarzała się historia, że po jakimś okresie niepodległości wracamy znowu pod dyktando obcych państw. Dziękuję inicjatorom przywrócenia pamięci tego miejsca. Tak, jak powiedział w kościele ks. proboszcz – pewnie stać by nas było, żeby ten kopiec był jeszcze większy, bardziej  okazały, ażeby wołał z tego miejsca o jedność i pracę na rzecz naszej ojczyzny. 

Z podziękowaniami i gratulacjami w imieniu Związku Piłsudczyków pospieszył generał Stanisław Śliwa z Gdyni. Wystąpił także pełnomocnik Fundacji Armii Krajowej z główną siedzibą w Londynie – dr Robert Zapart, zapewniając że którakolwiek z podhalańskich szkół przyjmie imię Armii Krajowej, może liczyć na pomoc w fundowaniu sztandaru.

Potem nastąpiło wręczenie odznaczeń, o które wnioskowali synowie żołnierzy AK. Okazały ryngraf i najnowszą publikację Piłsudczyków otrzymał Maciej Downar Zapolski, Złote Krzyże generał Śliwa przypiął Tadeuszowi Morawie, burmistrzowi Grzegorzowie Watysze, a do wręczenia Krzyża nieobecnemu staroście Krzysztofowi Faberowi upoważniony został mistrz ceremonii. Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Przyznał natomiast Medal PRO PATRIA, którym sztandar Szkoły Podstawowej nr 11, im. Armii Krajowej, zostanie udekorowany w późniejszym terminie, bo w październiku, na 30-lecie placówki. Medal za zasługi dla Światowego Związku Żołnierzy AK pod nowotarskim Kopcem odebrał członek Zarządu Głównego Środowiska Zgrupowania Stołpecko-Nalibockiego i Rodzin AK – Wacław Drzewniak z Krzeszowic. Odznaczenia wręczał gen. Śliwa, w asyście pułkownika Stanisława Olszewskiego.

Duchowym gospodarzem uroczystości był ks. kanonik Zbigniew Płachta, proboszcz parafii św. Katarzyny, cały czas towarzyszący niedzielnym wydarzeniom. Do poświęcenia tablicy na granitowym głazie z orłem oddelegowany został przedstawiciel Ordynariatu Wojska Polskiego, przybyły razem z delegacją Podhalańczyków. Żołnierze z 21. Brygady trzymali też wartę przy tablicy.

Artystyczną oprawę wydarzeń pod Kopcem Wolności zapewniły utalentowane wokalistki ze Studia Piosenki SEPTYMA pod kierunkiem Doroty Kret, przygotowawszy program złożony ze współczesnych pieśni patriotycznych i zadziwiając słuchaczy dojrzałością wykonań. Wzdłuż biegnącej pod Kopcem ścieżki rowerowej stały antyramy z historycznymi zdjęciami Marszałka i osobistości rządu z okresu międzywojnia.

Nim delegacje zaczęły składać kwiaty pod tablicą, Marek Zapała zwrócił się do gospodarza miasta z retorycznym pytaniem: – Panie burmistrzu, czy w Nowym Targu jest tylko jedna Szkoła?.. Potem poprosił o powstanie członków rodzin żołnierzy AK. Z ławek pod daszkami podniosła się większość obecnych. – Czyli zrobiliśmy uroczystość dla siebie – spuentował proporcje uczestników. Nieobecną większość nowotarskich szkół zawstydziła natomiast reprezentacja małej, ale bardzo patriotycznej szkoły w Morawczynie.

Odsłonięciu i poświęceniu tablicy rangi i splendoru dodała niewątpliwie aktywna obecność Piłsudczyków i Podhalańczyków oraz innych pocztów tudzież kapłanów. Przedtem bowiem dochodziły go głosu zarzuty, że głaz i tablica to samowolna i nie do końca legalna inicjatywa prywatnych osób, podjęta bez zgody Rady Miasta. W godnie już przygotowane miejsce patriotycznych obchodów Maciej Zapolski zapraszał w każdym razie wszystkich, którzy czują narodowego ducha. A z jakim odzewem spotka się wezwanie burmistrza do polskiej jedności w obliczu wielu zagrożeń dla narodowego bytu – czas pokaże.

Pamiątką dla przybyłych pod Kopiec stała się jednodniówka opracowana przez Macieja Zapolskiego, na bazie archiwalnych materiałów jego i Tadeusza Morawy, wydrukowana przez Marka Zapałę, poświęcona historii i rekonstrukcji Kopca Wolności. 150 egzemplarzy zostało rozdanych uczestnikom, a 100 – wysłanych pocztą.

/asz

fot. os