Pogrzeb niezłomnych bohaterów powojennej Polski rozpoczął się uroczystą mszą świętą w kościele pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Krakowie, przy ulicy Rakowickiej. Następnie kondukt żałobny przeszedł ulicą Rakowicką na miejsce wiecznego spoczynku Żołnierzy Niezłomnych.

W wydarzeniu uczestniczył zastępca prezesa IPN dr hab. Krzysztof Szwagrzyk, II wicewojewoda małopolski Ryszard Pagacz, komendant wojewódzki Policji w Krakowie nadinsp. Michał Ledzion, zastępca dyrektora Aresztu Śledczego w Krakowie ppłk Stanisław Kotula, przedstawiciele środowisk i organizacji narodowowyzwoleńczych polskiego państwa podziemnego.

– Rolą i zadaniem praworządnego i dobrze rozwijającego się państwa jest świadome podtrzymywanie pamięci o jego losach. Szczególne znaczenie ma przywracanie prawdy wszędzie tam, gdzie była ona tuszowana. Dzisiaj głośno, z imienia i nazwiska, przywołujemy trzech Żołnierzy Niezłomnych. Oddajemy im należyty hołd, dziękując za poświęcenie życia dla niepodległości polskiego państwa – mówi II wicewojewoda małopolski Ryszard Pagacz.

Doczesne szczątki Eugeniusza Gałata, Władysława Migdała i Leona Zagata znalezione zostały podczas prac poszukiwawczych Instytutu Pamięci Narodowej prowadzonych na cmentarzu Rakowickim w 2019 r. Dzisiaj spoczęły one w Kwaterze Wojennej Żołnierzy Podziemia Niepodległościowego 1939-1963, a uroczystość miała charakter państwowy.

– Oddanie należytej godności i czci wszystkim, którzy mimo grożących represji nie wahali się walczyć o niepodległość Polski, jest naszą powinnością. Za swoje oddanie i wierność Ojczyźnie przyszło im zapłacić najwyższą cenę. Dzisiaj mówimy z całą stanowczością: cześć i chwała Bohaterom! Pamięć o Waszym poświęceniu nigdy nie zaginie – podkresla II wicewojewoda małopolski Ryszard Pagacz.

Za wybitne zasługi poniesione z niezwykłym poświęceniem w walce o suwerenność i niepodległość polskiego państwa prezydent Andrzej Duda przyznał pośmiertnie trzem Żołnierzom Niezłomnym odznaczenia państwowe. Krzyż z Mieczami Orderu Krzyża Niepodległości dla Eugeniusza Gałata oraz Krzyż Orderu Krzyża Niepodległości dla Władysława Migdała i Leona Zagaty. Z rąk II wicewojewody małopolskiego Ryszarda Pagacza odznaczenia odebrali najbliżsi członkowie rodzin odznaczonych.

fot. Jan Ślęzak/IPN

Eugeniusz Gałat „Wiktor” (1924-1948)

Partyzant Narodowych Sił Zbrojnych, związany z konspiracją niepodległościową od 1943 r. Był żołnierzem oddziału NSZ kpt. Jana Dubaniowskiego „Salwy”, a następnie – po jego śmierci – dowódcą grupy partyzanckiej. W starciu z UB w listopadzie 1947 r. został ranny i aresztowany. Zamordowany z wyroku komunistycznego sądu 11 maja 1948 r.

Władysław Migdał „Ordon” (1925-1948)

Partyzant Narodowych Sił Zbrojnych, związany z konspiracją niepodległościową od 1944 r. Był żołnierzem oddziału NSZ kpt. Jana Dubaniowskiego „Salwy”, a następnie grupy partyzanckiej Eugeniusza Gałata „Wiktora”. Został aresztowany podczas obławy przeprowadzonej przez UB w grudniu 1947 r. Zamordowany z wyroku komunistycznego sądu 11 maja 1948 r.

Leon Zagata ps. „Złom” (1925-1950)

Urodził się 5 lutego 1925 r. w Gronkowie w pow. nowotarskim. Był synem Józefa i Marii z domu Dzielskiej. Ukończył dwie klasy szkoły powszechnej i pracował jako rolnik w rodzinnym Gronkowie. Podczas okupacji niemieckiej został przymusowo wcielony do Baudienstu (służby budowlanej).

W latach 1946-1948 odbywał służbę w WP i WOP. Po zwolnieniu z wojska wrócił na Podhale, gdzie w sierpniu 1948 r., za pośrednictwem swojego kolegi, Mieczysława Łyska „Grandziarza”, dołączył do oddziału partyzanckiego „Wiarusy” („Znicz”), dowodzonego przez Tadeusza Dymla „Srebrnego”, a następnie Stanisława Ludzię „Harnasia” i działającego w powiatach nowotarskim, nowosądeckim oraz myślenickim. Uczestniczył w wielu działaniach grupy, m.in. w starciach z wojskiem w Szaflarach i Leśnicy, rozbrojeniu komendanta ORMO w Szczawie, oraz likwidacji dwóch konfidentów UB.

Aresztowany 24 lipca 1949 r. na polanie Surówki w masywie Lubonia Wielkiego w wyniku prowokacji UB. Wyrokiem WSR w Krakowie z 28 listopada 1949 r. został skazany na śmierć. Egzekucję przeprowadzono 12 stycznia 1950 r. w więzieniu przy ul. Montelupich w Krakowie. Szczątki Leona Zagaty pogrzebano potajemnie na cmentarzu Rakowickim w Krakowie, gdzie odnaleziono je w październiku 2019 r.

źródło: Małopolski Urząd Wojewódzki w Krakowie, IPN

zdjęcia: MUW/Jan Ślęzak IPN