-Nie ma nic ważniejszego, niż zdrowie człowieka. Myślę, że ta konferencja przyczyni się do tego, że zrobimy krok w tym kierunku, aby lepiej zadbać o nasze zdrowie. To my jesteśmy odpowiedzialni za to, co będzie w przyszłości, jeżeli chodzi o stan powietrza, wód i gleby – mówiła, otwierając konferencję dr Teresa Mucha, prorektor ds. nauki i rozwoju PPWSZ- Żebyśmy mogli spokojnie spojrzeć w lustro za tych kilkanaście, kilkadziesiąt lat, że nie przespaliśmy, tylko zrobiliśmy wszystko, co w naszej mocy

Zgromadzonych gości witała główna organizatorka wydarzenia, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Nowym Targu, Jolanta Bakalarz:

-Chciałabym, żeby nasza konferencja pokazała, że musimy wszyscy wspólnie działać. Sanepid jest tutaj dzisiaj dlatego, że Światowa Organizacja Zdrowia zakwalifikowała zanieczyszczenie powietrza jako największe zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi w 2019 roku. Stwierdzono, ze  9 osób na 10 oddycha zanieczyszczonym powietrzem. Jest to wyartykułowane w raporcie NIK-u z 30 stycznia br., który po raz pierwszy przeprowadził kontrolę razem z innymi, naczelnymi organami kontroli z 14 krajów. Raport ten mówi, że jest bardzo dużo do zrobienia i jeżeli chodzi o pył zawieszony i jego stężenia szkodliwe dla zdrowia, jesteśmy na 3. miejscu w Europie.

Konferencja rozpoczęła się od prezentacji stanu powietrza, w kontekście badań przeprowadzonych przez nowotarski Sanepid jeszcze w latach 1998-2009. Okazało się, że już wówczas wiadome było nie tylko to, że dopuszczalne normy zanieczyszczeń powietrza są w Nowym Targu przekroczone, ale też, że stężenia wyraźnie kumulują się w okolicach centrum.

-W latach 1998-2002 robiliśmy pomiary w 2 punktach zlokalizowanych na terenie Nowego Targu. Jeden był na Jana Kazimierza, gdzie było zlokalizowane nasze laboratorium oraz na stacji Nowotarskiej Telewizji Kablowej na Józefczaka – mówiła Jolanta Bakalarz – Te pomiary pokazują ewidentnie, że jeśli chodzi o zanieczyszczenia, one komasują się przede wszystkim w centrum miasta. To już w tym okresie było widać, że rozkład stężeń zdecydowanie komasuje się w centrum miasta.

 “Straciliśmy 20 lat, ale jest szansa, że z tego wyjdziemy”

Zastępcę Małopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Ryszarda Listwana zapytaliśmy o to, czy Nowy Targ, z racji swojego niekorzystnego położenia, ma szansę na skuteczną walkę ze smogiem: 

-Trudno tu mówić, czy jesteśmy w dolinie, czy na wyżynie. Trzeba się wziąć za systematyczną wymianę i likwidację urządzeń starego typu. Zakopane też jest w dolinie, jest blisko, a ma radykalnie inną jakość powietrza, bo wdraża program już od kilkunastu lat. Trzeba powiedzieć, że wdrożenie programu ochrony powietrza, przy bardzo dobrym, systematycznym wdrażaniu, trwa ok. 10 lat. Tutaj w Nowym Targu można powiedzieć, że są dopiero początki – mówi Ryszard Listwan, zastępca Małopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska – Weźmy sobie bilans urządzeń grzewczych i porównajmy spadek urządzeń starego typu wymienianych na nowe. Tutaj jest bardzo źle i tę dynamikę  trzeba radykalnie zmienić. Idą tu programy rządowe. Było to też “zasługą” państwa, że było przyzwolenie na sprzedaż i montaż kotłów starego typu bardzo złych.  Było przyzwolenie na sprzedaż mułów, flotów, co też się zmienia. Przy nowych standardach obowiązuje też prawo lokalne, czyli uchwała Sejmiku Województwa Małopolskiego. Do roku 2023 muszą być zlikwidowane wszystkie piece i kotły pozaklasowe i tutaj bez względu na to, czy są środki, czy nie, każdy właściciel jest do tego zobowiązany, a gminy to będą egzekwować. Ten system zaczyna działać, ale w Nowym Targu jesteśmy na początkowym etapie wdrażania tych zmian, które są nam tak bardzo potrzebne.

Zastępca szefa WIOŚ w Krakowie wypowiedział się też w sprawie całodobowego numeru, pod który zgłaszane są skargi dotyczące łamania przepisów o ochronie środowiska:

-Przygotowujemy sobie listę tych zakładów, na które są skargi i będziemy sprawdzać, czy palą właściwymi paliwami, takie akcje przewidujemy. Numer jest natomiast potrzebny do szybkiego zadziałania w sytuacjach ekstremalnych, gdy dzieje się coś niezwykłego – tłumaczy Ryszard Listwan. 

“W naszym mieście można zrobić bardzo dużo”

Przedstawicielki Nowotarskiego Alarmu Smogowego – lek. med. Lidia Kołodziej i Magdalena Cygan, doktorantka biologii na UJ, oraz specjalista chorób płuc, lek. med. Marcin Kołodziej w przystępny sposób przedstawili prezentację zatytułowaną “Smog-fakty i mity. Jak zanieczyszczenie powietrza wpływa na zdrowie człowieka”. Jeszcze przed rozpoczęciem konferencji, działaczki NAS zapytaliśmy o to, czym aktualnie najpilniej zajmuje się Nowotarski Alarm Smogowy. 

-W naszym mieście można zrobić bardzo dużo. My, jako Nowotarski Alarm Smogowy pracujemy nad tym bardzo intensywnie, poświęcamy swój wolny czas i w sezonie grzewczym i poza sezonem.  Tuptamy do Urzędu Miasta, rozmawiamy z urzędnikami Wydziału Ochrony Środowiska, ale przede wszystkim robimy bardzo dużo od siebie. Edukujemy, edukujemy, jeszcze raz edukujemy – mówi Lidia Kołodziej – Jeździmy po szkołach podstawowych i średnich, planujemy kolejne wykłady, dzisiaj jesteśmy tutaj. Jesteśmy bardzo dobrze przyjmowani i widzimy jak zmienia się świadomość mieszkańców Nowego Targu. Problem jest tylko z dotarciem do dorosłych mieszkańców i tu widzimy dużą rolę ekopatrolu.

-Ekopatrol z naszej inicjatywy wspomagany jest pyłomierzem, z tzw. programu “Czas na czyste powietrze” – tłumaczy bardziej szczegółowo Magdalena Cygan – Dzięki temu, że urządzenie jest mobilne i jest niedużej wielkości, można zabrać je wszędzie i w danym miejscu wykonać pomiar. Dzięki niemu, możemy pokazywać ludziom w kotłowniach, jakie mają stężenie przy własnym piecu i jakie to ma skutki zdrowotne dla osób, które w tym domu mieszkają.

Jest szansa, że już wkrótce, dzięki interwencji Nowotarskiego Alarmu Smogowego, miasto wdroży system sms-owego powiadamiania o zanieczyszczeniu powietrza. Zdaniem działaczek NAS, da to mieszkańcom większą szansę na ochronę własnego zdrowia np. poprzez podjęcie decyzji o niewychodzeniu z domu, bądź użyciu maseczki antysmogowej. 

-Jesteśmy po rozmowach z informatykami i panem burmistrzem, odnośnie systemu powiadamiania sms. Wiemy, że trwają pracę nad nim, mamy nadzieję, że będą efektywne i że ten system zostanie wdrożony. To jest system powiadamiania o danych epizodach smogowych, żeby mieszkańcy mogli się do tego przygotować i żeby mogli jeszcze w domu podjąć decyzję o wyjściu na zewnątrz, bez szukania informacji na stronach internetowych.  Chciałabym też, żeby był zwyczaj sprawdzania przez wychowawców w przedszkolach i szkołach podstawowych stanu powietrza, zanim wyjdą z dziećmi w trakcie zajęć szkolnych na zewnątrz na spacer, czy zawody. Żeby to była norma, jak w Krakowie, czy innych dużych miastach. Tam w trakcie epizodu smogowego, dzieciaki po prostu nie wychodzą na zewnątrz – mówi lek. med. Lidia Kołodziej.

/os