Bogato ilustrowana archiwalnymi zdjęciami i fotografiami z rodzinnych zbiorów książka pochodzącej z Kowańca, przez kilkanaście lat kierującej miejską urbanistyką, teraz prezesującej miejscowemu oddziałowi Polskiego Komitetu Pomocy Społecznej  Małgorzaty Morajko – to kawał historii rodzinnej ziemi z najczarniejszych lat okupacji, jednocześnie cenny dokument i świadectwo niezłomnych postaw ludzi związanych z ruchem oporu w Gorcach.

Jej matka – Michalina Szczygłowa i babcia – Aniela Batkiewicz, prowadziły schronisko na Turbaczu przed wybuchem II wojny i w jej tragicznych latach. Za wspieranie partyzantów babcia zapłaciła obozową gehenną w Auschwitz – Birkenau.

Współautor książki „Śladami gorczańskiej konspiracji” to komandor Jerzy Parzewski – adiunkt w Akademii Obrony Narodowej, absolwent i dydaktyk Akademii Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w Warszawie. A rodzinnie – siostrzeniec Albiny Stołowskiej z domu Białoń, członkini Organizacji Orła Białego, następnie Związku Walki Zbrojnej Armii Krajowej. Za ostrzeganie partyzantów przed wypadami Niemców została ona przez gestapowców – po przesłuchaniu i torturach – zamordowana strzałem w tył głowy, na Turbaczu, zaledwie kilka miesięcy po ślubie. Podczas tego wypadu na Turbacz Gestapo zgładziło jeszcze Jana Waksmundzkiego i Józefa Srala z Waksmundu. A śmierć całej trójki, zwłaszcza młodej dziewczyny, wstrząsnęła Podhalem.

Na kartach książki, prócz tej świetlanej męczennicy narodowej sprawy, znaleźć można całą galerię partyzantów, konspiratorów, ludzi walki i niezłomnego ducha, którzy domagają się pamięci – jak Julian Zubek “Tatar”, Teofil Zubek zawiązujący pierwsze oddziały partyzanckie w rejonie Turbacza czy Karol Skorusa – przewodnik oficerów Wojska Polskiego uciekających na Węgry i wielu innych.

Wiązanką partyzanckich pieśni uświetnił promocję Chór Srebrne Nuty pod dyrekcją Piotra Burcana. Cenna była obecność potomków partyzantów: Krzysztofa Szepelaka – najmłodszego syna Władysława Szepelaka z Bielanki ps. Mały, więźnia hitlerowskich obozów; Marka Zubka – wnuka Teofila, Tadeusza Morawy juniora, czy Stanisława Apostoła – siostrzeńca Jadwigi Apostoł-Staniszewskiej, współzałożycielki Konfederacji Tatrzańskiej.

Zainteresowanie świeżo wydaną pozycją jest duże. Jej największy walor – mimo, że autorzy nie są profesjonalnymi historykami – to dokumentalna rzetelność, relacje najbliższych krewnych gorczańskich bohaterów i materiał zdjęciowy wydobyty z rodzinnych archiwów. Książka niesie również wiedzę o konspiracyjnych strukturach na Podhalu – począwszy od organizacji Emila Pyzowskiego w Nowym Targu, przez Konfederację pod wodzą Augustyna Suskiego.

Żywość narracji powoduje, że książka będzie również poruszająca lekturą. Promocję książki, której fragment drukowany był wcześniej w 23. Numerze Almanachu Nowotarskiego, organizowało Podhalańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, w uznaniu wagi podejmowanego tematu.    

(asz)