Sprawcy tych wydarzeń to pasjonaci historii i kultury, organizatorzy festiwali i spektakli teatralnych, przedstawiciele palcówek kultury i stowarzyszeń. By opowiedzieć o tym, co planują w 75. Rocznicę grozy, która unicestwiła żydowską część społeczności Podhala, zaprosili oni na konferencję prasową do magistratu. Wzięli w niej udział: Tadeusz Królczyk – prezes Stowarzyszenia Wolna Republika Ochotnicka, Marcin Kudasik – szef Stowarzyszenia Zespół Regionalny „Śwarni”, pani wiceburmistrz Joanna Iskrzyńska-Steg i Bogusław Waksmundzki jako reprezentant Zarządu Powiatu.

Organizatorami sierpniowych i wrześniowych upamiętnień pod patronatem Starostwa Nowotarskiego i Urzędu Miasta są bowiem: Powiatowe Centrum Kultury, Stowarzyszenie Zespół Regionalny „Śwarni”, Wydział Kultury, Sportu i Promocji Urzędu Miasta, Muzeum Podhalańskie im. Czesława Pajerskiego, Miejski Ośrodek Kultury w Nowym Targu, Karolina Panz – doktorantka Uniwersytetu Warszawskiego, Zespół Historia Rabki oraz  Fundacja Wolna Republika Ochotnicka.

– Mamy to nieszczęście – jako Polacy – że na naszych ziemiach rozegrał się Holocaust; że centralnym punktem Holocaustu była Polska – mówił Tadeusz Królczyk. – Nasi ojcowie i dziadkowie byli tego naocznymi świadkami. Nie rozdzielamy ofiar krwawej wigilii i Holocaustu, bo zginęli z tej samej przyczyny, z tej samej ręki. Ich kości leżą w tej samej ziemi.

Celem realizowanej przez nazistów Akcji Reinhardt, było wymordowanie ludności żydowskiej z Generalnego Gubernatorstwa i rozpoczęła się ona na tym terenie pod koniec maja 1942 roku. W kilkunastu miejscowościach powiatu nowotarskiego rozstrzelano wtedy około 1100 osób, a co najmniej 1900 żydowskich mieszkańców popędzono do podstawionych na stacjach kolejowych wagonów towarowych i wysłano do obozu zagłady w Bełżcu. Finał Akcji Reinhardt, kładącej kres wielowiekowej obecności Żydów na Podhalu, nastąpił 30. sierpnia 1942 roku.

– Organizując po raz pierwszy Powiatowo–Miejskie Obchody 75. Rocznicy Zagłady, chcemy uczcić pamięć wszystkich żydowskich dzieci, kobiet i mężczyzn, którzy byli mieszkańcami powiatu nowotarskiego i zginęli w czasie Zagłady – deklarują organizatorzy. – Chcemy przywrócić pamięć o nich współczesnym mieszkańcom tych miejscowości, w których Żydzi przez lata współtworzyli polsko-żydowską rzeczywistość i historię. Niech pamięć o nich przetrwa i będzie przekazywana następnym pokoleniom.

Holocaust na Podhalu przetrwało 9 osób, z tej liczby 4 – w Ochotnicy.

Inauguracja obchodów jest zaplanowana na sobotę 12. sierpnia, w Ochotnicy Dolnej, gdzie odbędzie się Folkowy Festiwal 4 Kultur, z muzyką góralską, bałkańską, żydowską i romską. Przerwy między koncertami wypełni narracja historyków.

27. sierpnia natomiast, w Rabce, o godz. 16.00, odbędzie się Spacer Pamięci, ze zbiórką przed wejściem do Amfiteatru.

Nowotarska część obchodów rozpocznie się w środę 30. sierpnia, o godz. 19.00, w Miejskim Ośrodku Kultury, wystawą „Nowotarscy Żydzi”, ze zbiorów Muzeum Podhalańskiego oraz osób prywatnych. Po jej otwarciu „Śwarni” zaproszą na program słowno-muzyczny „Pamięć o tych, którzy żyli z nami”, a wieczór zakończy koncert muzyki żydowskiej zespołu „Klezmer Trio”.

Niedziela, 3. września, będzie poświęcona wspomnieniom o żydowskich mieszkańcach powiatu i rozpocznie się o godz. 14.00, w Dawnej Synagodze, czyli dzisiejszym kinie „Tatry”. Spacer Pamięci poprowadzi uczestników na Cmentarz Żydowski, gdzie o godz. 15.00 zaplanowano spotkanie ekumeniczne, modlitwę z udziałem Naczelnego Rabina Krakowa oraz ks. dziekana Dekanatu Nowotarskiego. Na kirkucie będą składane wiązanki ku czci ofiar Zagłady. Przy ich grobach i przy pomniku położone będą kamienie z nazwami miejscowości, z których pochodzili ci ludzie. Obchody uwieńczy rozdanie publikacji poświęconej 75. rocznicy zbrodni na naszych żydowskich współziomkach.  

/asz