Pokazuje on, jakie działania były i są podejmowane, żeby stolica Podhala wypadła z pierwszej dziesiątki miast przodujących rankingów Polskiego Alarmu Smogowego. Urząd Miasta otrzymał właśnie wyniki akcji badań dronowych, przeprowadzanych tuż przed świętami Bożego Narodzenia.

 – Kontrolowany był teren całego miasta – 366 budynków, a w 4 wyniki wskazały podwyższone ilości zanieczyszczeń – mówi Sylwester Magiera, kierownik referatu ds. ochrony środowiska Urzędu Miasta Nowego Targu. – Tam prowadzone są kontrole pod kątem spalania odpadów. Takie akcje – na podstawie umowy z firmą FLYTRONIC prowadzone są od 2020 roku i staramy się to robić systematycznie.

W ubiegłym roku koszty tych dronowych nalotów Nowemu Targowi i innym miastom Małopolski udało się w całości pokryć ze środków programu LIVE. A jeśli chodzi o cztery złe wyniki – nie koniecznie są one skutkiem spalania odpadów, bo przyczyną może też być zła jakość węgla.

Na przeprowadzanie analiz popiołów z palenisk miasto ma zawartą umowę z laboratorium w Jastrzębiu-Zdroju, jednak każde takie zlecenie to spory wydatek. Na siedem analiz przeprowadzonych w ubiegłym roku jedna sprawa trafiła do sądu.

Nie jest to oczywiście jedyne działanie obliczone na poprawę stanu powietrza. Szczegółowy raport podczas poniedziałkowej sesji przedstawiał radnym szef referatu ds. ochrony środowiska w Urzędzie Miasta. Istotne miejsce miała w nim oczywiście wymiana kotłów. W ubiegłym roku zostały zawarte 44 umowy na takie dotacje.

Dofinansowanie z Regionalnego Programu Operacyjnego przełożyło się w ubiegłym roku na 50 dotacji. W dwóch latach realizacji tego projektu jego wartość wyniosła ponad milion 700 tys. zł. Miasto podjęło się też prowadzenia punktu informacyjnego programu Czyste Powietrze. Z doradztwa i pomocy skorzystało tu 330 osób, a mieszkańcy złożyli 83 wnioski o dotacje. Odkąd ten program zaczął obowiązywać, nowotarżanie złożyli do niego 668 wniosków. Wypłacono im grubo ponad 7 milionów.

Ze strony magistratu nowotarżanie mogli się spodziewać nie tylko pomocy w zdobyciu dotacji, ale i kontroli. W ubiegłym roku inspektorzy ochrony środowiska przeprowadzili ich ponad pół tysiąca – licząc i te rutynowe, i z pomocą dronów, informując też o uchwałach antysmogowych i możliwościach zdobycia dotacji.  

Z oszczędności po realizacji tzw. projektu 10 gmin Małopolski udało się założyć instalacje fotowoltaiczne na 8 miejskich budynkach – szkołach i przedszkolach – o łącznej mocy ponad 150 kilowatów.

Zdobyty jeszcze w 2022 roku grant pozwolił miastu na sporządzenie koncepcji modernizacji oświetlenia ulicznego pod kątem oszczędzania energii, także na audyt energetyczny budynków użyteczności publicznej. Ten dokument pozwoli ubiegać się o środki zewnętrzne w nowej pespektywie, również o środki na termomodernizację. Projekty pozwoliły też na sfinansowanie stanowiska ekodoradcy, a w planach – są i środki na ekodoradcę ds. klimatu. Przeprowadzone ankiety pokazały, że 90 procent mieszkańców centrum jest zainteresowanych podłączeniem do miejskiej sieci ciepłowniczej. Wychodząc naprzeciw potrzebom mieszkańców kamienic, miasto złożyło wniosek do programu Ciepłe Mieszkanie, umożliwiającego np. wymianę stolarki okiennej, ale i tu warunkiem otrzymania dotacji będzie pozbycie się kopciucha.

Największą dynamiką w rewolucjonizowaniu źródeł ciepła wykazuje się jednak MPEC, podłączając do sieci także duże obiekty użyteczności publicznej, zmniejszając też straty przesyłowe i uruchamiając kolejne kogeneratory. Wartość działań MPEC-u przekracza 41 milionów zł. Do tego dochodzi 30 milionów zł pozyskanych z rządowych funduszy na budowę geotermalnej magistrali z Bańskiej Niżnej.

Polska Spółka Gazownictwa – w ubr. wykonała ok. 2,5 kilometra sieci, nowych przyłączy – 127. W sumie na terenie miasta  gazowych przyłączy jest 2629, a długość sieci gazowej wynosi ponad 92 km.

 Było w ubiegłym roku również wiele tzw. działań miękkich, o charakterze edukacyjnym. Ale najistotniejsze jest pytanie, jaki to wszystko przyniosło efekt. Taki obraz daje podsumowanie działań z lat 2018 – 2023, na podstawie sprawozdań co roku przygotowywanych w ramach Programu Ochrony Powietrza: 833 dotacje do wymiany kotłów, likwidacja 920 starych pieców węglowych, 2.132 kontrole, 251 instalacji odnawialnych źródeł energii, 141 akcji edukacyjno-informacyjnych. Łączna suma wydatków na ochronę powietrza to 23 miliony, z czego ponad 13 milionów – czyli 58 procent – stanowią dotacje.

 Śledzenie stanu powietrza umożliwiają czujniki różnych firm i instytucji, rozmieszczone w różnych punktach miasta: przy Alei Tysiąclecia i na budynkach szkół podstawowych. Zestawienie danych z państwowego monitoringu środowiska z lat 2017 – 2023 wskazuje, że zanieczyszczenie pyłem zawieszonym PM10 się zmniejsza. Nadal jednak problemem pozostaje benzoalfapiren – składnik także smogu komunikacyjnego.

 Od 1 maja mieszkańcy mogą się spodziewać zintensyfikowanych kontroli – również kar za używanie kopciuchów, ale też informacji i pomocy finansowej z różnych projektów. 

(asz)