Jak ocenia Pan znaczenie istniejących Programów Współpracy Transgranicznej Interreg PL-SR w zakresie wspierania współpracy transgranicznej – zwłaszcza w ramach Euroregionu TATRY?

Bogusław Waksmundzki: Program Współpracy EWT, Interreg VA wniosły wielki wkład materialny w infrastrukturę pogranicza polsko – słowackiego. W drogi, dziedzictwo kulturowe, historyczne. To pozwala szczycić się naszymi dokonaniami – samorządowcom po obu stronach Tatr, Beskidów. Samorządowcy byli i są motorami napędowymi do promowania turystyki, która była, jest i będzie podstawowym źródłem dochodu naszych mieszkańców.

Programy dają możliwość realizacji strategicznych transgranicznych inwestycji o charakterze turystycznym, ochrony środowiska i kulturalnym. Bez Programu PL-SK jak i udziału Euroregionu Tatry tego typu przedsięwzięcia nie miały by miejsca… a do nich należą m.in.: Szlak wokół Tatr, budowa kładki nad Dunajcem, Most Wyszechradzki (2006), budowa oczyszczalni ścieków na Orawie, projekt czysta rzeka Poprad,  promenada spacerowa wzdłuż Grajcarka, modernizacja dróg: Zakopane-Chochołów-granica, Moszczenica-Konieczna.

Prawie 30 lat doświadczenia Euroregionu Tatry pozwala stawiać na wyższy poziom współpracy i realizację transgranicznych inwestycji przy pomocy EUWT Tatry. Skupiamy się głównie na twardych projektach bo „u nas” takie są oczekiwania społeczności lokalnej.

Mikroprojekty zarządzane przez Euroregiony – Tatry Beskidy i Karpacki – to inicjatywy do dużych przedsięwzięć transgranicznych lub ich uzupełnienie. Poprzez realizację wspólnych przedsięwzięć zacieśniają się relacje miedzy społecznościami z Polski i Słowacji – zanika granica. Mieszkańcy poznają swoje zwyczaje.

Historyczno – kulturowo – przyrodniczy szlak wokół Tatr jest jednym z projektów promujący turystykę aktywną po obu stronach Tatr. Poznajemy historię, dziedzictwo kulturowe, przyrodę – w chwili obecnej na odcinku 172 km – obu narodów. Szlak wpływa na rozwój turystyki, ale także na rozwój przedsiębiorczości – serwisy rowerowe, wypożyczalnie , karczmy, noclegi. Badania natężenia ruchu za 2018 rok – ponad 200 tys. Osób. Trwają prace przygotowawcze – ze środków Ministerstwa Sportu i Turystyki – do stworzenia marki turystycznej tego produktu.

Dzisiaj po dobrych drogach możemy dotrzeć do wielu atrakcji turystycznych obejmujących swym zasięgiem pas transgraniczny – Spływ Przełomem Dunajca ( ponad 500 tys. W tym 340 tys. Po stronie Pl Osób spłynęło łodziami za rok 2021), Vysokie Tatry, Stara Lubowla, Levoca, ścieżka w koronach drzew na Bachledovej, Dolina Popradu. Cieszy nas tworzona współpraca pomiędzy izbami gospodarczymi, które chcą wykorzystać potencjał turystyczny na arenie naszych krajów, ale także Europy.

Obecnie została przygotowana propozycja nowego Programu Współpracy Transgranicznej Interreg V-A PL-SR 2021-2027. Obejmuje również Fundusz Małych Projektów. Co sądzi Pan o znaczeniu tego funduszu i jego przyszłej roli w nowym programie?

Fundusz Małych Projektów (FMP)- po raz pierwszy – został wpisany do rozporządzeń unijnych jako jedno z narzędzi wspierających współpracę transgraniczną. Rola FMP została doceniona przez Unie Europejską. Zgodnie z zapisami rozporządzeń UE był nacisk, sugestie żeby FMP obsługiwał EUWT i Euroregion Tatry jako jedyny na granicy PL-SK spełniał ten warunek. FMP w przyszłej perspektywie finansowej jak i w obecnej spełnia bardzo ważną rolę dla Programu. Realizuje znaczną część wskaźników programowych. FMP to zaledwie 15% programu a efekty niewspółmiernie większe w stosunku do wysokości alokacji. Ułatwienia jakie zostaną wprowadzone do FMP (mikroprojekt rozliczany w 100% metodami uproszczonymi) sprawi, że podmioty realizujące małe projekty skupią się na rezultatach a refundacja środków będzie bardzo szybka.

FMP to narzędzie, które niejednokrotnie służy jako pilotażowe działania. W przypadku gdy takie działanie się sprawdzi podmioty decydują sie realizacji dużych, twardych przedsięwzięć.  

***

Panel dyskusyjny prowadził moderator Štefan Bieľak, przedstawiciel Związku Miast i Gmin Słowacji. Wśród pozostałych panelistów byli: Milan Majerský, Przewodniczący Samorządowego Regionu Preszów, Erika Jurinová – Przewodnicząca Żylińskiego Samorządu, Władysław Ortyl – Marszałek Województwa Podkarpackiego, Dušan Velič, Sekretarz Stanu Ministerstwa Inwestycji, Rozwoju Regionalnego i Informatyzacji Republiki Słowackiej, Rafał Baliński, Dyrektor Departamentu Współpracy Terytorialnej / Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej RP. 

Panel podsumowano wskazaniem na sukcesy dotychczasowej współpracy transgranicznej między Polską a Słowacją oraz na obecne wyzwania będące jednocześnie szansą dla dalszego rozwoju obszaru pogranicza. Dyskusje przyciągnęły liczne grono słuchaczy, którzy z zainteresowaniem wsłuchiwali się w głosy specjalistów. Każdy z uczestników opuścił Bardejów bogatszy o nowe doświadczenia i ciekawe idee, które z pewnością przyczynią się do rozwoju dalszej, już owocnej, polsko-słowackiej współpracy.

Polska jest kluczowym partnerem handlowym Słowacji – zajmujemy 3. miejsce (za Niemcami i Czechami) z 8 proc. udziałem w słowackim światowym eksporcie. Polsko-słowacka wymiana towarowa wyniosła prawie 13 mld euro w 2021 r., co oznacza wzrost o 23 proc. Nasz eksport zwiększył się o 21 proc. Jednocześnie odnotowaliśmy dodatnie saldo obrotów dla Polski w wysokości prawie 2 mld euro. Także dane za pierwszy kwartał 2022 r. są optymistyczne – polsko-słowackie obroty handlowe wyniosły 3 754,2 mln euro. Nasz eksport wyniósł 2 249,2 mln euro (wzrost o 34 proc. r/r), a import 1 504,9 mln EUR (wzrost o 16 proc. r/r). Dodatnie dla Polski saldo wyniosło 744,3 mln euro. Słowacja jest także jednym z ważniejszych rynków dla polskich inwestorów. Jest 14. największym odbiorcą naszych inwestycji zagranicznych ulokowanych w takich sektorach słowackiej gospodarki jak energetyka, rolno-spożywczy, IT, handel detaliczny.

mat. nadesłane