Włącz dźwięk

Czego mogą spodziewać się właściciele kamienic i posesji w centrum miasta po wpisaniu tego obszaru do rejestru zabytków?

dr hab. Monika Bogdanowska, Małopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Krakowie: – Mogą się spodziewać samych dobrych rzeczy, tzn. przede wszystkim promocji tego miejsca, promocji rynku w Nowym Targu, który do tej pory był na krótkiej liście zabytkowych, średniowiecznych rynków w Małopolsce, które nie były wpisane do rejestru zabytków. Razem takich obiektów mamy 14, tylko 5 historycznych układów urbanistycznych jest wpisanych do rejestru zabytków, reszta – 9 była poza wpisem do rejestru. Staramy się teraz nadrobić te wieloletnie zaległości i przywrócić rangę tym miejscom, pokazać, że są to średniowieczne układy urbanistyczne tworzone za czasów Kazimierza Wielkiego, zasługujące na troskę i ochronę.

Jeśli chodzi o ograniczenia w przebudowie, rozbudowie, w projektach architektonicznych – jak to będzie wyglądało?

-Większość tych spraw reguluje obowiązujący miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Tutaj, jeżeli chodzi o miejscowy plan, rozumiem, że nie będziemy tu w konflikcie. My zastrzegamy w tym wpisie obszarowym przede wszystkim kwestie takich spraw, jak zachowanie pewnych relacji, wielkości obiektów, czyli np. nie można wziąć i nagle nadbudować wszystkich o 3 kondygnacje; jak zachowanie pewnych relacji pomiędzy zabudową a terenem niezabudowanym, przede wszystkim w zakresie zieleni, którą staramy się w całej Polsce chronić – to już są wskazania na poziomie rządowym, mając na uwadze przede wszystkim zmiany klimatu i ochronę przed niekorzystnymi warunkami termicznymi, czyli przegrzewanie się wysp ciepła w miastach. 

Chodzi również o takie sprawy jak te związane z termomodernizacją. Staliśmy się nabywcami najgorszej, możliwej technologii, która w Polsce bardzo się upowszechniła, a mianowicie obkładaniu zabytkowych obiektów i w ogóle wszystkiego styropianem. Jest to zjawisko szkodliwe nie tylko z przyczyn estetycznych, ale również ekologicznych, ponieważ są to materiały, które będą wymagały – w jakimś tam dystansie czasowym – utylizacji. Za jakiś czas staniemy przed gigantycznym problemem utylizowania tych wszystkich warstw dociepleń, które przestaną pełnić swoje funkcje, trzeba będzie je wymieniać i zutylizować. W związku z czym tutaj też zastrzegamy, że takie techniki jak obłożenie budynku styropianem są dopuszczalne, powiedzmy, w powierzchniach magazynowych, czy zabudowie przy stacji benzynowej, natomiast niekoniecznie w obiektach mieszkalnych.

Jeżeli chodzi o zagadnienia ochronne, przypomnijmy, że ten obszar jest objęty w gminnej i wojewódzkiej ewidencji ochrony zabytków, w związku z czym i tak jest chroniony, natomiast wpis do rejestru ma taki bardziej aspekt prestiżowy, że uznajemy, że jest to coś wyjątkowego i wyróżniamy w skali województwa. 

Czyli generalnie można uznać, że nie będzie zgody urzędu konserwatorskiego na docieplenie elewacji styropianem?

Styropianem na pewno nie. Przy obiektach, powiedzmy magazynowych, czy jakichś pomniejszych w nowym budownictwie są to techniki dopuszczalne, natomiast przy obiektach zabytkowych, szczególnie od strony elewacji frontowej – nie. Czasem dajemy dopuszczalnie od strony elewacji tylnej, ale jeśli chodzi o komfort i poprawę warunków termicznych obiektu też nie działa to dobrze.  Musimy sobie to uświadomić też w ten sposób, że pod tą warstwą styropianu jest np. cegła, jak w przypadku obiektów historycznych i tam zachodzą różne procesy, o których my nie wiemy, bo jest to ukryte warstwą styropianu. Jak tynk zaczyna nam się osypywać i odparzać i wiemy, że np. w budynku jest wilgoć to w momencie, kiedy on jest osłonięty styropianem to my tego nie wiemy. Rozumiem, że tutaj kwestia pokryć styropianem nie jest głównym tematem naszej rozmowy i nie chciałabym jakoś głęboko wchodzić w ten temat. 

A jeśli chodzi o wymianę stolarki okiennej i drzwiowej? Wiem, że to też szczegół, ale ludzie właśnie o to pytają…

W Nowym Targu byłam całkiem niedawno. Miałam taką wizję, jak ten rynek mógłby ślicznie wyglądać. Te obiekty są w dużym stopniu przypadkowo przemalowane, wiszą tam różne reklamy. To wszystko by wymagało takich działań porządkowych, ale to jest dobra wola burmistrza, rady gminy i samorządu, my tylko wskazujemy we wpisie, by przywrócić po prostu te walory estetyczne, które zostały utracone. Zwróciłam uwagę na bardzo piękne balustrady balkonów, gdzie właściwie każdy balkon ma inną, dekoracyjną balustradę – dlaczego tego nie wyeksponować, nie pokazać? Jeżeli zachowała się zabytkowa stolarka drzwiowa, dążymy do jej zachowania. Gorzej jest w oknami – jeżeli one uległy głębokiej dezintegracji, niestety musimy się godzić na ich wymianę, ale oczywiście z zachowaniem dawnych podziałów i również na szlachetną stolarkę drewnianą, a nie PCV, które – jak mówiłam wcześniej w odniesieniu do styropianu – nadaje się bardziej do zabudowy stacji benzynowej, niż pomieszczeń mieszkalnych. 

Czyli to byłyby z grubsza te ograniczenia i zalecenia urzędu konserwatorskiego dla właścicieli posesji na rynku…

Nazwałabym to raczej zaleceniami, niż ograniczeniami, bo to, co się stało, to się stało, natomiast w momencie, gdy będą prowadzone jakieś prace, to wtedy będziemy dyskutować nad najlepszymi rozwiązaniami. Zadaniem służb konserwatorskich nie jest  utrudnianie obywatelom życia, ale współpraca nad zachowaniem wspólnego dziedzictwa, a Nowy Targ może być z tego dziedzictwa jak najbardziej dumny. 

Niemniej jednak, każdy projekt remontu elewacji trzeba będzie teraz konsultować z konserwatorem?

On i tak musiał być konsultowany, ponieważ jest to obszar, który był chroniony wpisem do ewidencji zabytków, więc tutaj konsultacja będzie taka sama, jak była wcześniej. 

rozmawiała Anna Szopińska

Burmistrz wydaje komunikat w sprawie wpisania centrum Nowego Targu do rejestru zabytków