Mieszkańcy Raby i okolicznych miejscowości, zaproszeni na ten szczególny miting przez działaczy Stowarzyszenia „EKO Raba Wyżna”, przybyli tak licznie, że nie dla wszystkich starczyło siedzących miejsc. Ludzie stali także na stopniach widowni na korytarzu.

Sytuację prawną obu tak rozgrzewających emocje opinii publicznej inwestycji oraz zagrożenia z nimi związane przedstawiali liderzy Stowarzyszenia, które w tym momencie jest już dobrze zorganizowane, przygotowane merytorycznie i aktywne, choć wciąż niepewne, czy lokalnej społeczności uda się wygrać z inwestorskim zamysłem.

Władze gminne, które w dużej mierze solidaryzują się z protestującymi mieszkańcami, nie rozpoczęły wprowadzania zmian w planie miejscowym, odrzucając wniosek inwestora.  Starostwo natomiast – prowadząc postępowanie administracyjne – stanowiska mieszkańców i gminy nie uwzględniło. Stąd rozżalenie lokalnej społeczności, że nie została ona uznana za stronę w tej procedurze.

Otrzymawszy odpowiedź ze starostwa, protestujący przeciwko planowanej biogazowi zrozumieli jedno: że przed powstaniem takiego obiektu nie chronią ich żadne przepisy. Nie ma też w nich niczego, co stanowiłoby polską normę fetoru. A uciążliwości nie będą w stanie dowieść, póki inwestycja nie zostanie zrealizowana i jej szkodliwości dla środowiska nie potwierdzą kontrole uprawnionych organów.

Od wydanego przez starostę pozwolenia na modernizację starej kotłowni na terenie 140-hektarowego gospodarstwa odwołali się do wojewody Urząd Gminy oraz mieszkanka występująca w imieniu Stowarzyszenia „EKO Raba Wyżna”. Protestujący są zdziwieni, że w przypadku biogazowi o mocy 499 kilowatów starosta nie zażądał od inwestora ekspertyz oddziaływania na środowisko, nie wgłębił się też w okoliczności sprawy. Od grudnia do minionego poniedziałku Stowarzyszenie czekało na wyznaczenie terminu wglądu do całej dokumentacji.

Wiadomo, że 140-hektarowe gospodarstwo w Rabie samo nie jest w stanie wytworzyć substratu – czyli odpadu biologicznego potrzebnego do funkcjonowania biogazowi, gdyż obiekt o mocy 499 kilowatów wymaga 60 ton wsadu dziennie. A za taki substrat uznawane nie tylko resztki roślinne, lecz i odpady poubojowe. Wiadomo, że samych resztek roślinnych na potrzeby takiej instalacji, o jakiej mówi projekt inwestora, 140-hektarowy areał nie zapewni i konieczne byłyby dostawy z zewnątrz.

To wszystko miałoby fermentować w otwartych basenach. Produkt końcowy, czyli mocno uwodniony poferment, który musi jeszcze przereagować w otwartych basenach, potem wylewany jest na pola. Mieszkańcy innych rejonów Polski, oddaleni nawet o kilka kilometrów od tego typu obiektów, wiedzą już, że to oznacza nieporównywalny z niczym innym fetor, stada much, komarów i rozplenienie się gryzoni. Do tego dochodzi permanentny hałas. Tym odczuciami i doświadczeniami chętnie dzielą się w mediach społecznościowych, organizując swego rodzaju „ruch oporu”. Taka jest druga strona medalu pod hasłem „biogazownia – odnawialne, ekologiczne źródło energii”. A w odległości zaledwie kilkuset metrów od tego obiektu znalazłaby się większość budynków użyteczności publicznej w Rabie Wyżnej: szkoła, kościół, Urząd Gminy, ośrodek zdrowia.

Doświadczenia mieszkańców protestujących przeciwko uciążliwościom biogazowniami w innych częściach Polski wskazują, że efekt mogą przynieść tylko działania oddolne, petycje, manifestacje i droga administracyjna. To musiałaby być akcja zmasowana i konsekwentna. Tak też zamierzają działać rabianie.

Mimo, że zebranie w remizie OSP było legalne, otwarte i poprzedzone obwieszczeniami – inwestor się na nim nie pojawił i nie skorzystał z możliwości wyjaśnienia swoich zamiarów. Ani wysłuchania obaw ludności.

Mieszkańcy tymczasem podejrzewają lobbystyczne działania – nawet na szczeblu parlamentarnym. Dotyczy to po pierwsze bezskuteczności podejmowanych od kilku dekad starań gminy o przejęcie gospodarstwa rolnego, blokowanych na poziomie Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, a po drugie – ustawy, która  miała wejść w życie i uregulować zasady funkcjonowania biogazowni, w tym określić minimalną odległość od budynków mieszkalnych.

Tłumne zebranie było znakomitą okazją, by wypracowane już wcześniej stanowisko w sprawie biogazowi potwierdziły gminne władze.

Gmina nie wyklucza możliwości zlokalizowania biogazowi, jednak nie tam, gdzie chce inwestor – czyli poddzierżawca 140-hektarowego obszaru – ale na terenach przemysłowych, które samorząd też posiada.

Podobne opinie – włącznie z podejrzeniem, że miałaby to być docelowo „droga do biogazowi” – dotyczą planowanej przez Zarząd Dróg Wojewódzkich w Krakowie obwodnicy Raby Wyżnej. Ani mieszkańcy, ani władze gminy nie zaakceptowały żadnego z przedstawionych wariantów przebiegu obwodnicy, która w zamyśle inwestora ma odciążyć centrum Raby z ruchu kołowego i zlikwidować zatory, zwłaszcza w dniach natężonego ruchu turystycznego. Brak akceptacji wynika i z tego, że konsultacje społeczne do tej pory się nie odbyły.  

Kolejne rzucone na mapę warianty albo biegną przez tereny osuwiskowe, albo przez zabudowane, albo wchodzą w źródliska wody dla większości mieszkańców Raby, w obszary pasieczne i rekreacyjne.

Starosta Krzysztof Faber – prywatnie również mieszkaniec Raby Wyżnej – znalazł się pod silną presją oczekiwań, by poczuł wolę chronienia swoich ziomków przed niepożądanymi i uciążliwymi dla środowiska inwestycjami oraz znalazł na to administracyjne sposoby. 

Mieszkańcy Raby Wyżnej domagają się od starościńskiej władzy, by zleciła ekspertyzy pokazujące rzeczywiste oddziaływanie biogazowej instalacji na środowisko i by – obok Krajowego Ośrodka Wspierania Rolnictwa – także ich uczyniła stroną w tej sprawie.

Efektem zebrania są dwie petycje. Jedna, skierowana do Wojewody Małopolskiego, to protest przeciwko planowanej budowie biogazowni na trenie podnajmowanym przez inwestora, który wystąpił do starostwa z wnioskiem o pozwolenie na remont starej kotłowni węglowej, skutkiem czego miałaby powstać zasilana biogazem elektrownia o mocy 499 kilowatów.

Adresatem drugiej petycji jest Zarząd Dróg Wojewódzkich w Krakowie i zawiera ona żądanie natychmiastowego wstrzymania prac koncepcyjnych oraz projektowanych związanych z planowaną budową obwodnicy Raby Wyżnej. 

Pod petycjami podpisali się uczestnicy burzliwego zebrania. Teraz w pośpiechu zbierane są jeszcze podpisy mieszkańców poszczególnych ról. Listy do podpisu dostępne są także w kilku uczęszczanych punktach, o czym informacje można znaleźć na facebookowym profilu Stowarzyszenia „EKO Raba Wyżna”.  Protestującym determinacji nie brakuje. Może też organy kontrolne rozważą zasadność pójścia tropem sugestii, które padły na tłumnym zebraniu. 

Reportaż z niedzielnego zebrania – w najbliższym Przeglądzie Tygodniowym.

(asz)