NOWY TARG. Upamiętnianie 78. rocznicy Mordu Katyńskiego i 8. rocznicy Tragedii Smoleńskiej miało w stolicy Podhala trzy odsłony. Pierwszą był Marsz Cieni, drugą – Msza św. w kościele św. Katarzyny ze składaniem kwiatów pod Krzyżem Katyńskim, a trzecią – hołd oddany również pod Krzyżem, we wtorek o 8.41  – ofiarom katastrofy przy lotnisku Siewiernyj.

Grupa PAMIĘĆ i rekonstruktorzy do udziału w Marszu Cieni zaprosili mieszkańców i szkolną młodzież. Na to zaproszenie odpowiedziały społeczności szkół podstawowych nr 1 i 5 oraz I Liceum im. Seweryna Goszczyńskiego i Zespołu Szkół Ekonomicznych. Młodzież przyszła z biało-czerwonymi flagami. Program artystyczny zainscenizowany przed ratuszem wypełniły poruszające wiersze, historyczna narracja przypominająca katyńską zbrodnię i skrzypcowa muzyka. Zabrzmiał hymn Polski, Wojciech Jachymiak zdążył zaprosić na projekcję swojego filmu „Przyjaźń w cieniu Kreml – o interwencji śp. prezydenta Lecha Kaczyńskiego w sprawie Gruzji. Po zakończeniu programu prowadzonego przez Adama Błaszczyka huknęły strzały i rekonstruktorzy – używając też archiwalnych pojazdów – pod lufami karabinów prowadzili pojmanych na cmentarz, przed Pomnik Katyński.

Wieczorem w kościele św. Katarzyny odprawiona została uroczysta Msza św., z odśpiewaniem „Roty”. Po niej niewielu, niestety, uczestników, przeszło pod Krzyż Katyński, by wysłuchać Apelu Poległych, złożyć kwiaty, zapalić znicze, modlić się za ofiary i za katów. Towarzyszyły temu upamiętnieniu poczty sztandarowe szkół, „Solidarności”, Rycerzy Kolumba.
Kwiaty w hołdzie ofiarom Katynia i Smoleńska, polskich kwietni, składane były pod Krzyżem również nazajutrz, o 8.41, wtedy już z udziałem przedstawicieli władz miasta i dyrekcji Miejskiego Ośrodka Kultury. A my przypomnijmy, że ofiarami zbrodni katyńskiej byli obywatele państwa polskiego wzięci do niewoli lub aresztowani po agresji sowieckiej na Polskę 17 września 1939 r. – głównie oficerowie Wojska Polskiego częściowo pochodzący z rezerwy: naukowcy, lekarze, artyści, przedstawiciele wolnych zawodów, nauczyciele, urzędnicy państwowi, oficerowie Policji Państwowej, Korpusu Ochrony Pogranicza, Straży Granicznej. W sumie około 22 tysięcy osób uznanych za „wrogów władzy sowieckiej”.

Jeńcy z trzech obozów specjalnych NKWD transportowani byli pociągami w kwietniu – maju 1940 roku do miejsc egzekucji: Katynia (z obozu w Kozielsku), Kalinina (z obozu w Ostaszkowie), Charkowa (z obozu w Starobielsku). Zabici w Kalininie (obecnie Twer) zakopani zostali w Miednoje. Pozostali, przetrzymywani w więzieniach i tam mordowani, grzebani byli w nieustalonych dotąd miejscach; znane są dwa w białoruskiej i ukraińskiej republice ZSRR (Kuropaty pod Mińskiem i Bykownia pod Kijowem).

Zamordowano ich tzw. strzałem katyńskim, w tył głowy, z krótkiej broni na mocy decyzji najwyższych władz sowieckich, zawartej w tajnej uchwale Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) z 5. marca 1940 roku. Tej zbrodni, uznanej za ludobójstwo, dokonała radziecka policja polityczna NKWD.

Pół wieku trwało „kłamstwo katyńskie”, ponieważ dopiero 13. kwietnia 1990 roku władze rosyjskie oficjalnie przyznały, że była to „jedna z ciężkich zbrodni stalinizmu”. Wiele związanych z nią kwestii dotąd jednak nie zostało wyjaśnionych.

Motywów katyńskiego mordu historycy przytaczają kilka, wskazując:

– na osobistą zemstę Stalina za pogromienie bolszewików w 1920 roku
– na zamysł pozbawienia narodu polskiego warstwy przywódczej, elity intelektualnej, której przedstawicielami byli zamordowani oficerowie, by uniemożliwić odrodzenie polskiej państwowości
– na podobieństwo zbrodni katyńskiej do prowadzonych przez III Rzeszę akcji eksterminacyjnych skierowanych przeciwko polskiej inteligencji
– także na zbieżność w czasie skarg Niemców na to, że Rosjanie zapewnili oficerom polskim schronienie, mając w tym ukryty cel

Dopuszczają też badacze współpracę NKWD i Gestapo, na mocy tajnej umowy z 28 września 1939 roku, zobowiązującej III Rzeszę i ZSRR do wspólnego zwalczania wszelkich form polskiego oporu wobec okupacji.

Katyń i Smoleńsk w narodowej świadomości to dwie potworne, wciąż krwawiące rany.